‘The colored bathroom is a mile away…!’. Fassins morele economie van het leven

Het bestaan van ongelijkwaardige levens is naar zijn eigen zeggen de drijfveer van de Franse antropoloog Didier Fassin. In een compact en strak opgezet betoog beargumenteert Fassin in Punir wat straffen is, waarom men straft en wie men kiest te straffen. De methode die Fassin gebruikt om tot een kritische theorie van het straffen te komen, is een combinatie van etnografie en genealogie naar Foucault en Nietzsche. De eerste bracht met Discipline, toezicht en straf de ontstaansgeschiedenis van het straffen over een korter tijdsbestek in kaart; in De genealogie van de moraal keek Nietzsche naar de langere termijn. Met hun werk in de hand betoogt Fassin hoe gemeenschappen waarin de sociale orde werd hersteld door een schuld te vereffenen aan degenen die iets was aangedaan, zich ontwikkelden naar een samenleving waarin het lijden de norm werd als boetedoening voor een fout, en de cruciale rol van de kerk daarin. Fassin spreekt van een overgang van ‘een affectieve economie van schuld’ naar een ‘morele economie van vervolging’. Niet compensatie maar straf werd in de loop van de tijd de reactie op de overtreding van regels of wetten in de samenleving. Dat roept de vraag op naar de rechtvaardiging voor het straffen.