De ‘Rentrée d’hiver’, een kalender

Onlangs publiceerde de Nederlandse Boekengids een overzicht van 10 nieuwe Duitstalige romans om in de gaten te houden. Vandaag, op de dag dat de shortlist van een grote nieuwe Franse literaire prijs bekend wordt gemaakt, volgt Marjolein Corjanus met een overzicht van 15 nieuwe belangwekkende Franstalige romans. Uitgevers opgelet!

Vandaag werd bekend gemaakt welke vijf titels een plaats krijgen op de shortlist van een nieuwe en belangwekkende Franse literaire prijs, de Grand Prix RTL-Lire Magazine Littéraire 2022.

Het is zeer te prijzen dat de redacties van het Franse RTL en het tijdschrift Lire sinds enkele jaren deze literaire voorjaarsprijs uitreiken, als tegenhanger van de zware en overvolle Rentrée Littéraire in het najaar, waarin de grote literaire prijzen als de Goncourt, de Renaudot en de Prix d’Académie Française de boventoon voeren.

De longlist is te vinden op www.livreshebdo.fr/article/le-grand-prix-rtl-lire-magazine-litteraire-2022-devoile-sa-premiere-selection. De winnaar wordt 21 maart bekend gemaakt.

5 januari : Frédéric Beigbeder – Un barrage contre l’Atlantique (Grasset)

Van de alomtegenwoordige Franse veelschrijver Frédéric Beigbeder verscheen deze maand Un barrage contre l’Atlantique. Een titel die overduidelijk verwijst naar Duras’ Un barrage contre le Pacifique (1950).

Het is niet alleen een roman rond de thema’s klimaatverandering en milieuvervuiling, maar bovendien ook een diep persoonlijke, verteld vanuit hoofdpersoon Bartherotte. De eerste recensies noemen Un barrage contre l’Atlantique Beigbeders beste roman tot nu toe.

5 januari : Manuel Carcassonne – Le Retournement (Grasset)

Het eerste boek dat Carcassonne, sinds jaar en dag uitgever bij Stock, nu eens zelf schreef. Le Retournement is allereerst een autobiografische roman over zijn joodse wortels die tweeduizend jaar omspant, en zijn familiegeschiedenis en genealogie onderzoekt. Een interessante invalshoek biedt daarnaast de Libanees-Grieks-katholieke afkomst van zijn partner Nour. ‘Il y a plus à dire entre minorités qu’entre minorités et majorités. Il y a plus à dire entre cultes qui ont été persécutés pendant des millions d’années.’, zei Carcassonne in een interview. Le Retournement is dan ook niet alleen een zoektocht naar één identiteit maar naar meerdere identiteiten die de mens tegelijkertijd zou moeten aannemen, zo bepleit Carcassonne: ‘C’est tellement plus simple et sympathique.’

5 januari : Diadié Dembélé – Le duel des grands-mères (JC Lattès)

Diadié Dembele is een Malinese schrijver die werd opgeleid aan de Master Creative Writing van Paris-8 Saint Denis, en weet zich met zijn debuut Le duel des grands-mères nu dus vertegenwoordiger van de steeds sterker in de Franse literatuur vertegenwoordigde ‘francophonie’ (denk ook aan de bekroning van de Senegalese schrijver Mohamed Mbougar Sarr met de Prix Goncourt in 2021, voor zijn roman La plus secrète mémoire des hommes).

De hoofdpersoon, de jonge Hamet, groeit op in de hoofdstad Bamako en spijbelt om te kunnen lezen; hij spreekt beter Frans dan wie dan ook en dreigt zijn moedertaal te vergeten. Zijn ouders sturen hem naar het dorp waar zijn twee oma’s wonen in de hoop dat zij hem enige bescheidenheid en respect kunnen bijbrengen. Maar Hamet leert er veel meer: zijn afkomst, zijn wortels in zijn vaderland, de geheimen van zijn familie, alles wat hem zal maken tot de man die hij zal worden.

5 januari : Éric Vuillard – Une sortie honorable (Actes Sud)

Schrijver en cineast Éric Vuillard (Prix Goncourt 2017 voor L’ordre du jour) schreef opnieuw een historische roman: Une sortie honorable. Dit keer is het onderwerp de slepende oorlog in Frans ‘Indochina’ (Cambodja, Laos, Myanmar, Thailand and Vietnam).

Vuillard beschrijft in een caleidoscopische roman met veel perspectieven en verhaallijnen hoe twee wereldmachten het aflegden tegen de Vietnamezen. De roman vangt aan met een bezoek aan een plantage in 1928 en eindigt met de val van Saigon in 1975. Afgaand op de eerste oplage (60.000 exemplaren) rekent de uitgever op een hit.

6 januari : Julia Deck – Monument national (Minuit)

Julia Deck, van wie enkele titels in vertaling uitkwamen bij Uitgeverij Vleugels, komt eveneens met een nieuw boek: Monument national.

Denk aan Downton Abbey, de vergane glorie van een filmster en een rondemiss, veel geld dat ‘offshore’ is ondergebracht en onbereikbaar wordt als plots het internationaal luchtverkeer wordt stilgelegd. Een psychologische thriller met een overvloed aan interessante personages en evenveel verhaallijnen.

6 januari : Philippe Besson –Paris-Briançon (Julliard)

De gerenommeerde en meermaals bekroonde schrijver Philippe Besson baseert zijn nieuwste roman, Paris-Briançon, op de werkelijk bestaande spoorlijn Paris-Austerlitz-Briançon, waar in het verleden de nodige ongelukken zijn gebeurd en die wel bekend staat als de gevaarlijkste spoorlijn van Frankrijk.

Besson bouwt zijn roman net zo op als Agatha Christies Murder on the Orient Express (1934) en baseert zijn verhaal op het TGV-ongeluk van 1966. De personages worden een voor een toegelicht in een roman vol suspense en tragiek.

6 januari : David Foenkinos – Numéro deux (Gallimard)

Bij Gallimard is net de nieuwste roman van David Foenkinos verschenen, al net zo’n veelschrijver als Beigbeder. Foenkinos heeft zijn roman, Numéro deux, gesitueerd in 1999, tijdens de uitgebreide en langdurige casting van de hoofdpersoon voor de Harry Potter-films.

Foenkinos verzon het verhaal van Martin, het jongetje dat het net niet werd, de nummer twee. De schrijver duikt diep in de wereld van Harry Potter, maar biedt de lezer ook een bespiegeling over de dunne lijn tussen afwijzing en succes, tussen competitie en jaloezie. En tussen feit en fictie, want Martins afwijzing en identificatie met het personage blijven hem lang achtervolgen, tot op het obsessieve af.

6 januari : Karine Tuil – La décision (Gallimard)

En op diezelfde dag: de nieuwe roman La décision van Karine Tuil. De roman is gesitueerd in mei 2016, na de dubbele aanslagen in Parijs van 2015.

De hoofdpersoon, een vrouwelijke rechter, moet afwegingen maken in de rechtszaak waarin de Islamitische Staat centraal staat, maar ook in haar huwelijk, haar gezin en in haar relatie met de advocaat die nota bene de verdachte bijstaat.

7 januari : Michel Houellebecq – Anéantir (Flammarion)

Het zal u niet ontgaan zijn… van Michel Houellebecq verscheen de nieuwe roman Anéantir. De roman, die eerder onder embargo verspreid werd onder literaire opiniemakers, lekte eind december al uit en dat gaf de nodige publiciteit. Wel zo handig voor een schrijver die vooraf zegt geen interviews te willen geven. Er kwamen toch twee interviews, allereerst een onaangekondigd gesprek aan de Sorbonne afgelopen december en een met Le Monde op de dag van verschijning. Houellebecq koos voor zijn boek een prestigieuze uitgave, met borduurrand in de kaft en een boekenlint. Al zijn andere werk wordt nu ook op deze wijze heruitgegeven, alsof het een soort Pléiade-reeks is van Gallimard. Deze uitgave was Houellebecqs eigen wens en doet denken aan de degelijke Duitse manier van literair uitgeven.

Een mooi overzicht van de heisa in aanloop naar de verschijning biedt Dirk Leyman in De Morgen.

Houellebecq heeft zijn roman in 2026 gesitueerd en schetst een pessimistisch politiek en sociaal universum, vol cyberaanslagen, politici die wel veel weg hebben van de huidige Franse leiders (in spe) en desolate familiebanden.

Op zijn site larepubliquedeslivres beklaagt literair criticus Pierre Assouline nu al het leger vertalers dat iets moet met een woud aan verwijzingen naar de Franse actualiteit en de vele voetnoten die nodig zullen zijn om niet-Franse lezers wegwijs te maken. De Nederlandse vertaling, van vaste vertaler Martin de Haan, wordt eind dit jaar verwacht bij de Arbeiderspers.

12 januari : Adèle Rosenfeld – Les méduses n’ont pas d’oreilles (Grasset)

Gisteren verscheen de debuutroman van Adele Rosenfeld: Les méduses n’ont pas d’oreilles. Ook Rosenfeld studeerde aan de Master Creative Writing aan Paris-8 Saint Denis. De titel verwijst naar zowel kwallen als Medusa’s (jammer genoeg voor vertalers in het Nederlands geen homoniem), die naar verluidt ook niet kunnen horen.

De roman neemt de lezer mee in het gevoelsleven van Louise, die langzaamaan haar gehoor verliest en moet kiezen voor een gehoorimplantaat. Natuurlijk gehoor en liplezen worden vervangen door synthetisch gehoor. Rosenfeld beschrijft hoe dat Louises leven verandert… nieuwe ervaringen, misverstanden en veel fantasie. De uitgever omschrijft haar boek als geestig en fijnzinnig tegelijkertijd.

13 januari : Romain Gary – Chien Blanc (Gallimard)

Vandaag verschijnt een heruitgave van Romain Gary’s Chien Blanc. Het werk, oorspronkelijk verschenen in 1970, is een aanklacht tegen diepgeworteld racisme in de VS, waar Gary lang werkte in de diplomatie. Gary en zijn vrouw Jean Seberg verkeerden er in de hoogste kringen en dineerden op het Witte Huis maar verloren nooit de misstanden in de Amerikaanse samenleving uit het oog (ze waren getuige van de rellen na de moord op Martin Luther King in 1968). De titel verwijst naar de asielhond die ze in huis namen en die blijkbaar had geleerd alleen naar kleurlingen te blaffen en te happen.

Het boek – deels memoire, deels een krachtig pleidooi tegen racisme – is helaas onverminderd actueel, en de uitgever heeft het voorzien van een uitgebreid dossier. Ten onrechte is te lang niets van deze auteur vertaald in het Nederlands.

25 januari : Pierre Lemaitre – Le grand monde (Calmann-Lévy)

Van de gerenommeerde Pierre Lemaitre kondigt uitgeverij Calmann-Lévy voor 25 januari Le grand monde aan, een historische roman over de familie Pelletier, die zich in de jaren vlak na de Tweede Wereldoorlog afspeelt, in zowel Paris, Beiroet als in Indochina.

In een filmpje op Facebook doet Lemaitre zelf uit de doeken waar zijn vuistdikke roman over gaat. De ingrediënten: drie broers als speelbal van de geschiedenis, de liefde, een familiegeheim en moord. Veel van Lemaitres werk verscheen in vertaling bij Xander Uitgevers.

2 februari : Constance Debré – Nom (Flammarion)

Nom is de nieuwe roman van Constance Debré, een tegendraadse schrijfster die nog niet in Nederlandse vertaling verscheen.

Voor haar nietsontziende proza Love me Tender ontving Debré in 2020 Le Prix des Inrockuptibles. Haar nieuwste boek leest als een manifest. Het is een fel politiek pamflet tegen traditie, paternalisme en overerfelijke welvaart.

3 februari : Leila Slimani – Regarder-nous danser (Gallimard)

Voor 3 februari is de nieuwe roman van Leila Slimani (Prix Goncourt 2016) aangekondigd. Regarder-nous danser is de opvolger van Le pays des autres en deel twee van een beoogde trilogie.

Daarmee zet ze dus de thematiek voort van een groot familie-epos, dat niet alleen de tegenstellingen tussen Frankrijk en Marokko beschrijft, maar ook tussen meerdere generaties onafhankelijkheidsstrijders en kolonisten. Veel van haar eerder werk verscheen al in vertaling, bij Nieuw Amsterdam, met Gertrud Maes als vaste vertaler.

maart : Georges Perec – 53 jours (Gallimard)

Naast de heruitgave van ouder werk van Romain Gary kondigt Gallimard ook ouder, nog ongepubliceerd werk aan – en wel van Georges Perec, voor maart 2022. Perec werkte aan deze roman, getiteld 53 jours, toen hij in 1982 overleed.

De uitgave bevat elf door hem afgeronde hoofdstukken voor het boek dat uiteindelijk achtentwintig hoofdstukken had moeten krijgen. Met alle aantekeningen en kladversies die de auteur achterliet, is het mogelijk de zeventien ontbrekende hoofdstukken te reconstrueren. Een mooie puzzel voor echte Perec-liefhebbers.

Ook van belang

• 5 januari : Adrien Bosc – Colonne (Stock)
• 12 januari : Doan Bui – La tour (Grasset)
• 12 januari : Antoine Laurain – Les caprices d’un astre (Flammarion)
• 12 januari : Hélène Lenoir – Sous le voile (Grasset)
• 13 januari : Martine Delerm – Se reparler de Marguerite (Plon)
• 26 januari : Nicolas Idier – Dans la tanière du tigre (Stock)
• 3 februari : Nina Léger – Antipolis (Gallimard)
• februari : Emmanuel Venet – Virgile s’en fout (Verdier)
• maart : Pierre Assouline, Le Paquebot (voorlopige titel) (Gallimard)