2017#6 (december / januari)

Kunst & Literatuur

oeuvre

‘Ik ben een trekvogel’. Een portret van Alain Mabanckou

door Margot Dijkgraaf

Alain Mabanckou is een van de schrijvers die Margot Dijkgraaf ontmoet op het Festival des Correspondances in Manosque, een typisch Provençaals dorp ten noordoosten van Aix-en-Provence. Op een prachtig pleintje, onder de oude platanen, wordt hij, in de openlucht, geïnterviewd over zijn nieuwe boek, Le monde est mon langage. Na het openbare interview haast Mabanckou zich te voet naar een tv-interview. Onderweg spreekt Dijkgraaf hem over de plek die hem in Frankrijk het dierbaarst is; de plek waar je een verkenning van zijn werk het beste kunt laten beginnen.
poëzie

Ghosts in the Shell

door Dominique de Groen

Informatie gaat verloren bij het projecteren van een globe op een vlak. Kiezen welke informatie weglekt is een politieke daad.
  • Dominique De Groen, SHOP GIRL (het balanseer 2017), 72 blz.
muziek

Play that funky music, white boy

door Thomas Heerma van Voss

Schrijver Thomas Heerma van Voss publiceert regelmatig over hiphop. Een terugkerende kritiek op die stukken noopt hem tot reflectie op de vraag wat hij, iemand die de ervaringen van veel hiphopartiesten niet deelt, kan bijdragen aan de discussie rondom en beschouwing van het muziekgenre.
biografie

Rosa Manus

door Marjan Schwegman

Eindelijk een boek dat licht werpt op een van de belangrijkste Nederlandse feministen: de Joodse Rosa Manus (1881-1942). Manus had een leidersrol in Nederlandse en internationale vrouwenorganisaties, en streed haar leven lang voor grote idealen als Vrijheid, Vrede en Gerechtigheid. De gefragmenteerde opzet van deze studie, die naast essays van verschillende auteurs bestaat uit foto’s en historische documenten, is gepast: Manus’ persoon blijkt moeilijk in één beeld te vangen. En in hoeverre was Manus’ (seculiere) Joods-zijn, waarop zij zelf weinig nadruk legde, toch van invloed op haar leven en werk?

Politiek & Maatschappij

democratie

Gluren over de empathie-muur

door Kobe de Keere

Hoewel de populariteit van rechts-radicale politici al decennia gestaag stijgt, blijft een deel van de bevolking zich daar elke verkiezingsuitslag over verbazen. Kennelijk is de opkomst van het populisme moeilijk te begrijpen. De sociologische analyses van Lamont (2000) en Hochschild (2016), hoewel jaren van elkaar verwijderd, bieden er een verklaring voor: de zucht naar erkenning. Volgens Kobe De Keere is het vooral die behoefte waar populisten handig op inspelen.
cultuurkritiek

‘Deservingness’ in een meritocratische samenleving

door Anouk Kootstra

De Victorianen spraken ooit als eersten van ‘the deserving versus the undeserving poor’. De ‘deserving poor’, dat zijn de harde werkers, de ongelukkigen, de pechvogels vol goede intenties die meer tegenspoed op hun pad hebben gekregen dan zij eigenlijk zouden verdienen. De ‘undeserving poor’ daarentegen, dat zijn de luilakken, de lapzwansen, de nietsnutten die hun precaire situatie aan niets dan zichzelf te wijten hebben en daarom ons mededogen niet waard zijn. Maar wat denken we dan eigenlijk dat dat is, ‘verdienen’?
cultuurkritiek

Positiviteit: houvast of ontwrichting?

door Josien Arts

Zelfhulpboeken, mindfulness en een evenwichtige en positieve levenshouding: men doet ons geloven dat het voorwaarden zijn voor een gezond en creatief bestaan in een geglobaliseerde, haastige wereld. Josien Arts laat zien hoe de norm van de positieve levenshouding in werkelijkheid functioneert als smeerolie voor de steeds sneller draaiende raderen van onze economie.
economie

Zelfrespect in de prestatiesamenleving

door Judith Elshout

Sociologe Judith Elshout promoveerde vorig jaar op haar proefschrift Roep om respect. Ervaringen van werklozen in een meritocratiserende samenleving. Zij kon bij haar onderzoek niet om Lamonts The Dignity of Working Men heen. De hoogst actuele spanningen in de belevingswereld van de arbeidersklasse, zoals Lamont die in Frankrijk en de VS in kaart brengt, blijken ook onder werklozen in Nederland zeer indringend aanwezig.

Toen & Nu

oudheid

Verticaal denken: Hypatia, Proclus en Latijnse poëtica in de late oudheid

door Piet Gerbrandy

Wie de late oudheid wil begrijpen, doet er goed aan haar vormentaal serieus te nemen. Drie recente intellectuele biografieën en twee academische bundels laten goed zien hoe fris, doordacht én herkenbaar het beeld is dat dan oprijst. Door Piet Gerbrandy.
geschiedenis

Spenglers ondergang, toen en nu

door Arnold Heumakers

Er is tegenwoordig haast geen conservatieve publieke intellectueel te vinden die niet wegloopt met Spenglers Ondergang. Maar, zegt Arnold Heumakers, hun lezingen van het werk zijn over het algemeen problematisch: in ieder geval gaan ze in hun zoektocht naar bouwstenen voor hun eigen wereldbeeld en politiek al te makkelijk voorbij aan het fundamentele cultuurrelativisme, het antidemocratisme en de beschavingshaat die uit het werk spreken. Spengler was een vat vol diepe tegenstrijdigheden en zijn twaalfhonderd pagina’s tellende ‘schets’ blijkt dat ook. Een alternatieve lezing.
geschiedenis

Inspiratie uit de marge. Drie negentiende-eeuwse Indiase activisten en hun zoektocht naar nieuw sociaal kapitaal

door Barnita Bagchi

Wie iets wil begrijpen van de emancipatiegeschiedenis van vrouwen en lagere kasten in India doet er goed aan terug te gaan naar de tweede helft van de negentiende eeuw, toen een aantal Indiase schrijver-activisten erin slaagde de culturele en educatieve kiemen te zaaien van grote sociale verandering – juist omdat zij zich niet konden beroepen op status of patriarchale privileges, maar wel op een transnationaal bewustzijn. Barnita Bagchi vertelt over drie negentiende-eeuwse Indiase activisten en laat, vertrekkend vanuit het werk van Michèle Lamont, zien hoe cultureel en sociaal kapitaal niet enkel vanuit de gevestigde orde kan ontstaan, maar ook – juist – vanuit de marges.
geschiedenis

Kinderen van hun tijd. Over historici, managers en experts

door Kristof Smeyers

In A History of the World in 101⁄2 Chapters beschrijft Julian Barnes de modus operandi van romantisch kunstschilder Théodore Géricault terwijl hij aan Het vlot van de Medusa werkte: ‘The painter isn’t carried fluently downstream towards the sunlit pool of that nished image, but is trying to hold a course in an open sea of contrary tides.’ Niet alleen schilders draaien met volle kracht aan het roer. Ook wetenschappers trachten koers te houden op de woelige baren van hun tijd. In dit essay volgt Kristof Smeyers het vlot van de geschiedschrijvers en laat met Michèle Lamont op sleeptouw zien dat zij niet los van hun tijd begrepen kunnen worden.
geschiedenis

Nederlandse cultuurgeschiedenis zonder zuilen

door Jan Dirk Snel

Wat is dat nu eigenlijk, de Nederlandse cultuur? Jan Dirk Snel legt een aantal zeer verschillende recente titels over de Nederlandse cultuurgeschiedenis naast elkaar en zoekt tussen de zuilen. Maar levert dat een geschiedenis op waar we, met Huizinga, in kunnen leven? Door Jan Dirk Snel.

Wetenschap & Wij

klimaat

Denken in transitie. Wat zijn de energy humanities?

door Anne Beaulieu

De afgelopen twaalf maanden verschenen er aardig wat boeken over energietransitie vanuit wat in de Angelsaksische wereld de humanities worden genoemd. Energie en transitie zijn kennelijk niet alleen onderwerpen voor bèta’s, sociaalpsychologen en econometristen. Maar wat is dan de geesteswetenschappelijke inzet; wat hebben deze disciplines toe te voegen aan ons denken over oplossingen voor de fossiele energiecrisis? Door Anne Beaulieu.
gezondheid

Neurologie & psychiatrie, een broedertwist

door Rien Vermeulen

In de twintigste eeuw raakten de neurologie en de psychiatrie van elkaar gescheiden en vervreemd. Met name in Nederland dreven psychoanalytici de ontstane tegenstellingen de afgelopen vijftig jaar verder op de spits. Aan de hand van wetenschapshistorica Katja Guenthers onderzoek naar de ‘lokalisatieleer’, zijn eigen werk met patiënten met lichamelijke klachten waarvan men vroeger dacht dat de oorzaak psychisch was, en het ambitieuze project van Michael Trimble om neurologie en psychiatrie weer bij elkaar te brengen, stelt neuroloog Rien Vermeulen dat Freuds vroege werk weleens de weg zou kunnen wijzen naar een voller begrip van de relatie tussen geest, brein en lichaam.
Advertentie
Banner