2023#5 (oktober / november)

Wetenschap & Wij

wetenschapsgeschiedenis

Een duistere geschiedenis is gebaard

door Madeleijn van den Nieuwenhuizen

Een tweeluik over Trudy Dehue's Ei, foetus, baby: Een nieuwe geschiedenis van zwangerschap door Madeleijn van den Nieuwenhuizen en Sicco de Knecht. Madeleijn van den Nieuwenhuizen plaatst het werk van Dehue in het huidige politieke landschap. Ze wijst op het abortusrecht dat door de opkomst van extreemrechts onder vuur ligt, in de VS maar ook Europa. Welke geschiedenis van vrouwenhaat én feministisch verzet is verbonden met de wetenschapsgeschiedenis van Dehue?
wetenschapsgeschiedenis

Waar de wetenschap eindigt en de werkelijkheid begint

door Sicco de Knecht

Een tweeluik over Trudy Dehue's Ei, foetus, baby: Een nieuwe geschiedenis van zwangerschap door Madeleijn van den Nieuwenhuizen en Sicco de Knecht. Sicco de Knecht gaat de dialoog aan met Dehue's wijze van wetenschapsgeschiedenis bedrijven. Zeker in de geschiedenis van zwangerschap wordt al snel duidelijk dat de wetenschap geen 'neutrale' institutie is. Welke maatschappelijke verantwoordelijkheid heeft de wetenschapper die zich bewust is van het ideologische krachtenveld dan?
wetenschapsgeschiedenis

Het ‘ware’ geslacht

door Annemieke van Drenth

Het denkbeeld dat ieder mens in in te delen in een binaire sekse-categorie (m/v), is vrij recent. Historisch onderzoek naar de veranderende omgang met intersekse-personen laat zien dat de medische wetenschap een ‘zorgende macht’ kreeg, en daarmee ook de macht om te definiëren wat iemands ‘ware geslacht’ zou zijn. Sociaal wetenschapper Annemieke van Drenth loopt historische, medische en culturele ontwikkelingen na op het gebied van tweeslachtigheid, en de bekritisering hiervan in Mariken Heitmans roman Wormmaan.
biologie

Onze oude(re) mededieren

door Piet Borst

Wat kunnen wij leren van de dieren om ons heen? Steven Austad schreef met Methuselah’s Zoo een kleurrijk boek over de geheimen voor een langdurig leven. Maar haalt de toekomstige mens gemiddeld wel echt de 100, zoals sommige onderzoeken doen voorspellen? Piet Borst las Austads studie en voorziet de optimistische bioloog van enige kritiek.
psychologie psychologie geschiedenis

Op zoek naar een toekomstige geschiedenis

door Lukas M. Verburgt

Nu de eerder doodverklaarde geschiedenis haar wederopstanding beleeft op het wereldtoneel, is het voorstelbaar maken van een toekomst die beter is dan het heden belangrijker dan ooit. In de NIAS-Wesselingreeks gaat Lukas M. Verburgt in gesprek met prominente historici om erachter te komen wat dit betekent voor de rol van geschiedenis. In de achtste bijdrage voor deze reeks: Zoltán Boldizsár Simon over historische kennis voorbij de academische geschiedschrijving en de zoektocht naar een antwoord op de vraag welke rol de geschiedenis heeft in een heden (en toekomst) zonder verleden.

Politiek & Maatschappij

cultuurkritiek

In den beginne was het lijk

door Chris Cusack

'In de westerse wereld zijn de meeste mensen niet snel geneigd om openlijk over de dood te praten. Toch is onze cultuur erop gefixeerd', meent Chris Cusack. Vooral de commercialisering van uitvaarten plaatst de dood op steeds grotere afstand van het dagelijks leven. Maar er wordt gewerkt aan alternatieven, zeker ook in Nederland. Een verkenning van onze veranderende uitvaartcultuur.
feminisme

Licht op de grijstinten van #MeToo

door Marit Pilage

Maaike Neuvilles magisch-realistische roman Zij. maakt de complexiteit van grensoverschrijdend gedrag invoelbaar. In haar debuutroman legt Neuville bloot dat de zwijgcultuur rond dit onderwerp nog altijd niet werkelijk doorbroken is, al lijkt dat soms zo. Marit Pilage werpt in haar bespreking de vraag op of Neuville erin slaagt de precaire middenweg tussen fictie en manifest te vinden.
  • Maaike Neuville, Zij. (De Bezige Bij 2023), 144 blz.
cultuurkritiek

Het Indische eiland: gevangen in de tijd

door Dorothy Porker

De Indische keuken is onlosmakelijk verbonden met het versnipperende demografische schrikbewind van Nederlands-Indië, maar blijft voor sommige generaties troostrijk en verbindend. Culinair schrijver en receptontwikkelaar Dorothy Porker beschrijft de ontwikkelingen van een keuken waarin de tijd stil heeft gestaan, en blikt vooruit naar de gevarieerde Indonesische keuken van nu.

Kunst & Literatuur

essays

Tot vrouw gemaakt worden

door Janniek Sinnige

In Pose: over hoe we kijken en wie we spelen schijnt Basje Boer licht op de veelvormige, veelal tegenstrijdige pogingen tot vrouwelijke identiteitsvorming en de rol van beeld en zelfrepresentatie daarin. Aan de hand van popcultuuronderzoek, associatie en anekdote weet Boer volgens Janniek Sinnige de wereld, de lezer en haarzelf een spiegel voor te houden.
literatuur

Gezegende Schroef, ontferm je over ons!

door Guido van Hengel

In haar essaybundel De tedere verteller daalt Olga Tokarczuk diep af in mythologische ruimtes: voorbij de grens van het realistische wacht de lezer een nieuwe verhaalwereld vol gedeelde mythes. Guido van Hengel laat zich meevoeren door Tokarczuks onderzoekende essays, die getuigen van een vurige liefde voor het schrijven.
biografie

Memoires met een korreltje zout

door Iris Kater

‘Niet alleen de journalist moet eraan geloven, ook de biograaf is schuldig.’ Iris Kater dook in de memoires van Janet Malcolm, waarin zij de lezer er steeds aan herinnert het genre niet te letterlijk te nemen. In het fragmentarische Still Pictures las Kater ‘slechts een ruwe schets van haar leven’. In deze versplinterde en niet-chronologische levensvertelling schuilt de opdracht om te onthouden dat tijdens het lezen de eigen verbeelding altijd centraal staat.
roman

Een geschonden paradijs

door Yra van Dijk

Schrijverscollectief Fixdit streeft naar meer diversiteit in de canon en het literaire veld. Op deze plek delen de auteurs van Fixdit hun visie op literaire teksten die van belang zijn voor een meerstemmige wereld. Letterkundige Yra van Dijk haalt de subliem ironische Zuid-Afrikaanse roman The Conservationist van Nadine Gordimer op.
literatuur

Twee nieuwe vertalingen van Prousts «Les Plaisirs et les jours»

door Annelies Schulte Nordholt

Verhalen, prozagedichten, portretten en satire: in zijn eersteling Les Plaisirs et le jours combineert Marcel Proust alle mogelijke genres. De ene Proustkenner vindt het daarom een gesamtkunstwerk, de ander ziet het als een gefragmenteerd en nog onvoldragen eerste werk. Annelies Schulte Nordholt dook in de verreikende bundel, die tot twee uiteenlopende nieuwe Nederlandse vertalingen leidde.

Toen & Nu

geschiedenis

Alles over de levens, minder over de ideeën

door Arnold Heumakers

Andrea Wulf duikt in Rebelse genieën in de roerige persoonlijke levens van leden uit de Jena-kring: schrijvers en denkers die eind achttiende eeuw aan de wieg van de Duitse Romantiek stonden. Volgens Arnold Heumakers schiet Wulfs boek weliswaar tekort als ideeëngeschiedenis over het ontstaan van het romantisch subject, maar slaagt deze vie romancée er wel in een avontuurlijk groepsportret te schetsen.
Advertentie
Banner