2024#1 (februari / maart)

Wetenschap & Wij

Antisemitisme

Het gevaar van begripsverwarring in het licht van de oorlog tussen Israël en Hamas

door Jessica Feldman & Aysenur Korkmaz

Sinds 7 oktober is er in Europa een zorgwekkende toename in individuele en politieke pogingen om kritiek op Israel of steun aan de ‘Palestijnse zaak’ in te dammen. Het verklaarde doel: antisemitisme voorkomen. Maar hoe wordt antisemitisme daarbij eigenlijk gedefinieerd, vragen NIAS-fellows Jessica Feldman en Ayşenur Korkmaz, en met welke gevolgen voor Israëi’s en Palestijnen enerzijds en Europese Joden en moslims anderzijds?
astronomie

Het universum als een draaiorgel

door Ad Maas

Kosmologen proberen het onkenbare kenbaar te maken, astronomen het onzichtbare af te beelden. Dat leidt tot fundamentele vragen over de werkelijkheid waarin we ons bevinden en de manier waarop we die kunnen kennen. Eén ding is volgens wetenschapshistoricus Ad Maas duidelijk: we leven in een krankzinnig universum.

Politiek & Maatschappij

geopolitiek

Mediavervuiling, geopolitieke stijl

door Cosette Molijn

Kort voordat Elon Musk in 2022 Twitter kocht, publiceerde Marc Owen Jones zijn Digital Authoritarianism in the Middle East. Volgens journalist Cosette Molijn kijkt zijn boek verder dan de grootschalige beïnvloedingscampagnes van Saoedi-Arabië en de Emiraten en legt het de ingrijpende gevolgen bloot van de digitale tirannie waaraan wereldwijde allianties ons tot vandaag de dag onderwerpen.
cultuurkritiek

Publiekelijk spreken

door Jesse van Amelsvoort & Bram Mellink

Met als vertrekpunt het werk van Jennifer V. Evans en J. Logan Smilges over ‘queerness’ analyseren Bram Mellink en Jesse van Amelsvoort de wisselwerkingen tussen zichtbaarheid, gemeenschap en emancipatie. Evans en Smilges ‘vinden elkaar in hun pleidooi voor de terugkeer naar een gewaagdere, scherpere, zo compromisloos mogelijke queerpolitiek’.

Toen & Nu

geschiedenis

Gewoon grijs. Etty Hillesum, de revisionistische geschiedschrijving en de opmars van rechts

door Liesje Schreuders

Interpretaties van historische bronnen en gebeurtenissen zijn nooit neutraal, schrijft Liesje Schreuders in haar historiografische benadering van de laatste biografie van Etty Hillesum. ‘De omgang met Etty Hillesum fungeert als een lens om een complexe verwevenheid van historisch revisionisme en de hedendaagse normalisering van racistische discourses aan de orde te stellen.’
dekolonisatie

Verontreiniging als geweld

door Claire Weeda

Max Liboiron ziet milieuverontreiniging niet eenduidig als een gevolg van kapitalisme, maar als geweld. In zijn Pollution is Colonialism verbindt hij zijn onderzoek naar microplastics in de ingewanden van gevangen kabeljauwen met grotere thema’s, zoals de diepe wortels van koloniaal geweld en de hedendaagse reproductie ervan, en hij doet dat volgens Claire Weeda op verrassende, originele wijze.
dekolonisatie

‘Exterminate all the brutes’ (*)

door Daan van den Broek

Aan de hand van de boeken van Amitav Ghosh en Kathryn Yusoff schijnt neerlandicus Daan van den Broek een ecokritisch licht op literaire beschouwingen op het Nederlandse extractieve kolonialisme. ‘Verhalen over het koloniale verleden kunnen onmisbare inzichten bieden in het koloniale fundament van het antropoceen en de klimaatpolitiek van het heden – maar dan wel onder voorwaarde dat Zwarte en Inheemse stemmen niet gereduceerd worden tot een voetnoot, en canonieke ‘reuzen’ als Multatuli en Couperus niet blindelings als voorbeeld worden omarmd.’
geschiedenis

Een parasitaire geschiedenis

door Jelle Reumer

Aan de hand van twee nieuwe wereldgeschiedenissen van Jonathan Kennedy en William H. McNeill herziet Jelle Reumer het verloop van de mensheid vanuit macro- en microparasitisme. ‘Vaker dan we ons realiseren blijkt de loop van de geschiedenis te worden gestuurd door met het blote oog onzichtbare micro-organismen.’

Kunst & Literatuur

biografie

Op zoek naar een eigen stem

door Henk Pröpper

‘Se souvenir ensemble onderscheidt zich van alle boeken die ik over de Shoah ken. Er komt geen nazi in voor, het Kwaad heeft geen gezicht, het kamp is nauwelijks meer dan een abstractie, niet meer dan een vage herinnering van een vierjarig meisje.’ Henk Pröpper is diep geraakt door de dialoog tussen moeder en zoon Evelyn en Claude Askolovitch. Pröpper omschrijft hun werk als herinneringskunst, juist door het haperende gesprek en het wederzijdse luisteren, ook naar wat verdrongen en mogelijk vervormd is.
Aldaar (rubriek)

Het leven gaat onstuitbaar zijn gang

door Hanneke van der Heijden

Welke plaats heeft wat hier buitenlands nieuws heet eigenlijk in de levens van de mensen die er daadwerkelijk in leven? Er is een schril contrast tussen de stroom van nieuwsberichten uit de wereld en de representaties van de daarachter schuilgaande leefwerelden in boeken uit diezelfde buitenlanden. Literair vertalers Hanneke van der Heijden en Djûke Poppinga laten in hun rubriek 'Aldaar' zien hoe literatuur nieuwe, meer doorleefde perspectieven kan bieden op wat hier actualiteit heet.
Aldaar (rubriek)

Adania Shibli

door Djûke Poppinga

Djûke Poppinga bespreekt Adania Shibli's Een klein detail als een zoektocht naar grenzen. In hun rubriek Aldaar laten vertalers Hanneke van der Heijden en Djûke Poppingazien hoe literatuur nieuwe, meer doorleefde perspectieven kan bieden op wat hier actualiteit heet.
Aldaar (rubriek)

Bilge Karasu

door Hanneke van der Heijden

Hanneke van der Heijden bezocht een symposium voor auteur Bilge Karasu en reflecteert op zijn nog altijd bekende schrijversstem. In hun rubriek Aldaar laten vertalers Hanneke van der Heijden en Djûke Poppingazien hoe literatuur nieuwe, meer doorleefde perspectieven kan bieden op wat hier actualiteit heet.
boekencultuur

(Ge)weldadige literatuur

door Daphne de Heer

Vaste columnist voor de Nederlandse Boekengids Daphne de Heer zoekt er de kracht voor: ieder nummer haar kijk op kwesties in de wereld van de Nederlandse literatuur.
poëzie

De lach van de Medusa

door Ezra Hakze

'Weg met de male gaze: de blik van de vrouw is nu een krachtig wapen!' In de nieuwe bundel van Dominique De Groen krioelt het van de mythologische vrouwen die zich middels poëzie het eigen lichaam weer toe-eigenen. Over feminisme, de taal van het patriarchaat en Hélène Cixous in de eenentwintigste eeuw, lees hier Ezra Hakze over Slangen.
  • Dominique De Groen, Slangen (het balanseer 2022), 40 blz.
oeuvre

Oksana Zaboezjko: aan de afgrond van de geschiedenis

door Annelies Verbeke

Schrijverscollectief Fixdit streeft naar meer diversiteit in de canon en het literaire veld. Op deze plek delen de auteurs van Fixdit hun visie op literaire teksten die van belang zijn voor een meerstemmige wereld. Annelies Verbeke beschrijft het werk van Oksana Zaboezjko, die reflecteert op schrijven aan de afgrond van de geschiedenis.
literatuurgeschiedenis

Klinkend proza. De roman tussen schrift en stem

door Barber van de Pol

Natascha Veldhorst werpt in Sounding Prose nieuw licht op het fenomeen van muzikaliteit in proza, in het bijzonder in de geschiedenis van de Nederlandse literatuur. Hoe kwam muzikaliteit tot uitdrukking in het genre en de vorm van de vroege roman, en is dat een typisch Nederlands verschijnsel? Barber van de Pol waart door een klinkende literatuur die nog altijd volop ontwikkeling is.
roman

Hier is niets te zien

door Kristof Smeyers

Het rusteloze lichaam, de complexe psyche – wat heeft de natuur ons te bieden in tijden van persoonlijke nood? In A Flat Place: A Memoir wandelt Noreen Masud door landschappen die op het eerste gezicht geenszins bijzonder zijn. Zij schakelt tussen persoonlijke reflecties over haar trauma, socio-politieke kritiek en het landschap om zich heen. ‘In gloedvolle, beeldrijke taal’ – aldus Kristof Smeyers – ontstijgt Masud de strakomlijnde narratieve vorm, en nodigt zij haar lezers uit om ook te luisteren naar de ruis in het dagelijks bestaan.

Kunst & Literatuur

• Alle dossiers
Advertentie
1454×183-2