Ali Hazelwoods doctorsromans

In Ali Hazelwood’s romantische feelgoodromans ontmoeten briljante wetenschappers ondersteunende en feministische mannen die ook nog fantastisch koken. Hoewel het op het eerste gezicht misschien niet zo lijkt, “zijn Hazelwoods boeken van onvergelijkbaar veel hogere kwaliteit; intelligenter, veel grappiger en vooral maatschappijkritischer”, vindt Naomi Woltring.

Naast een youngadult- en een vampierenroman publiceerde de Amerikaanse neurowetenschapper Ali Hazelwood (pseudoniem) in een paar jaar tijd vier romantische feelgoodromans en een erotische romance novel. Tot op heden speelt Hazelwoods gehele oeuvre zich af in de academische wereld en in aanpalende tech-sectoren en zijn alle hoofdpersonen gepromoveerde of bijna gepromoveerde vrouwen. Hoewel haar oeuvre op het eerste gezicht misschien doet denken aan de Bouquetreeksen uit de supermarkt, zijn Hazelwoods boeken van onvergelijkbaar veel hogere kwaliteit; intelligenter, veel grappiger en vooral maatschappijkritischer. Tijd voor een kennismaking.

Een stoomcursus Hazelwood

Ali Hazelwood brak in 2021 door met The Love Hypothesis (vanaf nu: Hypothesis). Hoofdpersoon Olive is een zesentwentigjarige promovenda die onderzoek doet naar de vroege detectie van alvleesklierkanker. Wanneer haar beste vriendin valt voor de jongen waar ze zelf een paar keer mee gedatet heeft, zoekt ze een manier om haar ervan te overtuigen dat ze dat geen enkel probleem vindt. En dus zoent ze in een vlaag van paniek hotshot-hoogleraar Adam van een andere vakgroep, die daar om eigen redenen geen enkel bezwaar tegen heeft. Voor ze het weet zijn ze aan het ‘fake daten’ (een gemeenplaats in het romcom–genre) – of zouden ze echt voor elkaar vallen? U raadt het vast al.

Hazelwoods tweede boek, Love on the Brain (2022 – vanaf nu: Brain), is haar vrolijkste. Neurowetenschapper Bee krijgt haar droombaan bij NASA, al baalt ze enorm dat ze moet samenwerken met ingenieur Levi Ward: al sinds ze aan haar proefschrift begon haar gezworen aardsvijand (‘Wardass’). Al snel blijkt de samenwerking helemaal niet zo vervelend en vallen ze als een blok voor elkaar. Maar na het pijnlijke einde van haar vorige relatie gelooft Bee niet meer in relaties met een happy end. Na wat opstartproblemen lijkt de speciale astronautenhelm waaraan ze werken eerder klaar te zijn dan die van de concurrenten, tot de publieke demonstratie hopeloos mislukt. Is dit het einde van haar carrière, en van Bee en Levi?

Loathe to Love You (2023 – Loathe) bestaat uit een collectie van drie novelles die in 2022 al los verschenen. Oud-huisgenoten Mara (milieuwetenschapper), Sadie (bouwkundige) en Hannah (ruimtevaartingenieur) kennen elkaar van hun promotietraject en hebben nu hun eerste banen buiten de universiteit. En natuurlijk is er de liefde – ze vallen allemaal voor iemand die ze nier (meer) kunnen luchten of zien – en moeten er obstakels overwonnen worden.

In Love, Theoretically (juni 2023 – Theoretically) probeert docent-met-tijdelijk-contract Sadie, gepromoveerd theoretisch natuurkundige met diabetes, een postdocpositie met ziektekostenverzekering te krijgen. In de tussentijd betaalt ze de rekeningen voor de insuline door zichzelf te verhuren als, wederom, fake date. Wanneer ze eindelijk kans lijkt te maken op een positie aan een goede universiteit, inclusief onderzoekstijd en ziektekostenverzekering, vindt ze experimenteel natuurkundige Jack Smith tegenover zich, aardsrivaal van haar promotor en broer van een van haar vaste klanten. Wat nu?

Hazelwoods meest recente boek Not in Love (juni 2024 – Not) is anders dan de rest. Uiteraard is er een romance. Gepromoveerd biotechnoloog Rue Siebert werkt aan een manier om voedsel langer houdbaar te maken. Wanneer de start-up waarvoor ze werkt wordt overgenomen door investeerder Eli Killgore, met wie ze recent net geen onenightstand heeft gehad, komt ze in een lastig parket. Hoe behoudt ze haar patent en haar baan en voorkomt ze ondertussen dat de spanning tussen haar en Eli uit de hand loopt? Natuurlijk krijgen Rue en Eli met elkaar, maar Rue is zo eenzaam dat het je soms naar de keel grijpt. En het verhaal mist de vrolijke lichtheid en de grappen van Hazelwoods eerdere werk

Na deze opsomming duizelt het u misschien en wellicht denkt u ook: vijf boeken in vier jaar, hoe dan? Maar er zijn er dus nog twee. Hazelwood, zelf hoogleraar neuropsychologie, schreef al veel langer erotische fanfiction over een scifi-personage (wetenschapper Mr. Spock uit Star Trek) en publiceerde die online, vertelde ze in een interview aan The Washington Post. Ze werd ontdekt door een literair agent die potentie zag en schreef de verhalen om tot The Love Hypothesis – en alles wat daarna kwam. Ook zonder zelf een ‘trekkie’ te zijn (of de films zelfs maar gezien te hebben) vallen de overeenkomsten tussen de personages in de verschillende boeken op. Dat is niet erg – ook Thea Beckmans hoofdpersonages hebben allemaal trekken van elkaar en toch was zij de koningin van de Nederlandse jeugdliteratuur. Bij Hazelwood zijn die overeenkomsten wellicht te verklaren doordat ze zich in eerste instantie liet inspireren door een personage uit Star Trek. Behalve dat haar boeken over wetenschappers gaan en twee verhalen zich bij NASA afspelen, hebben ze verder weinig met outer space te maken.

Stereotypes en academisch onrecht

De mannelijke hoofdpersonages in Hazelwoods boeken zijn allemaal schijnbaar afstandelijke, humeurige en wat botte wetenschappers die getrouwd zijn met hun werk. Tot ze bij nader inzien een heel scala aan emoties blijken te herbergen en eigenlijk Mr Perfect zijn. Ze zijn briljant in hun werk, extreem knap (Erik ziet eruit als een ‘corporate version of Thor’, Eli heeft een ‘Grecian urn profile’), ze zijn groot, gespierd en sterk (allemaal tillen of vangen ze hun geliefde op alsof het niks is). Ze hebben een leidinggevende positie en ondanks hun supermannelijke uitstraling en een ‘angry white boy’-fase in hun puberteit, zijn ze ondersteunend, feministisch, niet paternalistisch, hunkeren ze al tijden naar de vrouwelijke hoofdpersoon, kunnen bij hun gevoel (‘owned his feelings’) en kunnen fantastisch koken. Ik bedoel: wat wil je nog meer?

De vrouwelijke hoofdpersonen zijn allemaal minstens zulke briljante wetenschappers en zijn, met uitzondering van Rue uit Not, allemaal niet bijzonder groot, ‘medium’ knap (maar welke vrouw geeft zichzelf überhaupt meer dan medium?), slank en eenzaam. Allemaal verloren ze hun ouders op jonge leeftijd of hebben beroerd contact met ze. Ze hebben bindingsangst en geloven niet dat er ooit iemand echt van hen zal houden. Ze zijn ook bijzonder bedreven in piekeren. Gelukkig hebben ze allemaal hun beste vriendin, vaak huisgenoot, en soms ook een derde goede vriend of vriendin of zeer nabije collega.

In Hypothesis en Not is die beste vriend(in) afkomstig uit een etnische minderheid (Vietnamees en Afro-Amerikaans), in Brain geldt dat voor Bee’s van oorsprong Spaanstalige onderzoeksassistent Rocío. Ook hun love interests hebben vaak beste vrienden die behoren tot een culturele minderheid. De bijfiguren, de professoren en universitair hoofddocenten die de revue passeren komen overal vandaan – ze hebben Russische, Turkse of Mexicaanse achternamen en dat weerspiegelt de realiteit van de geglobaliseerde wetenschap. Ook de hoofdpersonen of op wie ze verliefd zijn hebben een multiculturele achtergrond, maar dan wel steevast Europees bicultureel: Nederlands, Zweeds, Duits, Italiaans. Het is keurig divers, maar schetst onbedoeld ook een rangorde: met de ene achtergrond ben je een hoofdpersoon, met de andere een bijfiguur. Bovendien: als je die karakterverdeling zo consequent doorvoert, wordt het een trucje. Iets vergelijkbaars geldt voor de seksuele oriëntatie van de personages. De hoofdpersonen zijn hetero, bijfiguren ook bi, gay of zelfs aseksueel (dat laatste was ik nog nooit tegengekomen in een roman). Alleen hoofdpersoon Mallory uit youngadultroman Check & Mate valt ook op vrouwen – maar uiteindelijk toch vooral op de mannelijke schaker Nolan.

De hoofdpersonen zijn allemaal gepromoveerd aan een Amerikaanse technische universiteit (STEM: science, technology, engineering and mathematics). De boeken spelen zich daar grotendeels ook af en zitten vol nerdy grapjes (die je als alfa soms even moet googelen). Eli heeft het getal van Euler als wachtwoord, Bee heeft haar Twitteraccount naar Marie Curie vernoemd, Levi’s kat heet Schrödinger, Elsie en Jack troeven elkaar af bij het blijkbaar onder ingenieurs geliefde spel Go, maagdelijkheid is ‘not a continuous variable, it’s categorical. Binary. Nominal. Dichotomous’, foetert Olive.

In alle boeken stelt Hazelwood het seksisme dat vrouwen ervaren op de academische werkvloer nadrukkelijk en vaak ontzettend geestig aan de kaak. Discriminatie tijdens de sollicitatieprocedure bijvoorbeeld: ‘She’s young and beautiful. Which means that she’ll get pregnant in a couple of years, and we’ll have to teach her courses.’ (Theoretically) Niet serieus genomen door mannelijke collega’s – vooral als je de enig aanwezige vrouw bent: ‘Even if I were present, Sean would act like he always does: politely hum at my contributions, find a trivial reason to discard them, and fifteen minutes later paraphrase and restate them as his own ideas.’ (Loathe) En hoe het in zo’n situatie helpt als een man je steunt. ‘With Levi present, his team tends to agree to my suggestions more quickly – a phenomenon known as Sausage Referencing™. […] In Cockcluster™ or Wurstfest™ situations, having a man vouch for you will help you to be taken seriously – the better regarded the man, the higher his Sausage Referencing™ power.’ Dat gaat dan zo: ‘“Fred,” Levi says. […] “I think we can take the word of a Ph.D.-trained neuroscientist with dozens of publications on this,” he adds, calm but authoritative. Then he takes another bite of his apple, and that’s the end of the conversation.’ (Brain)

En ten slotte aanranding – en de vrouw die er de schuld van krijgt, want als vrouw kom je alleen hogerop door je lichaam te gebruiken, toch? ‘You don’t think I accepted you into my lab because you are good, do you? […] You fucked Adam, didn’t you? We both know you’re going to fuck me for the same reason’, bijt een wetenschapper Olive toe wanneer ze hem van zich afduwt. En hoe dat je zelfvertrouwen ondermijnt, want vervolgens denkt Olive diep van binnen dat hij gelijk heeft. Ze is niet goed genoeg.

Ook andere vormen van onrecht in de academische wereld komen nadrukkelijk aan de orde. Adam schreef zijn proefschrift bij een sadistische hoogleraar die zijn promovendi tegen elkaar liet concurreren – de beste zou een semester lang geen collegegeld hoeven te betalen. Elsies promotor heeft zo zijn eigen vetes binnen het veld en werkt subtiel haar carrière tegen. Olives werk dreigt gestolen te worden door een collega, Bee’s werk wordt actief gesaboteerd. Een leidinggevende dreigt zelf het patent aan te vragen op Rue’s werk. En hoeveel extra stress dat allemaal geeft als je geen vast contract hebt, hoe permanent onzeker je ervan wordt.

Buiten de ivoren toren

Niet alleen in de academie, maar ook in bredere zin staan Hazelwoods boeken bol van de maatschappelijke thema’s. Indirect komt de woningnood nadrukkelijk naar voren. Olive woont bijvoorbeeld in een appartement vol kakkerlakkenvallen. Elsie woont in een ‘crappy’ appartement, met ‘full exposed wiring and scary spiders that look like the love children of murder hornets and coconut crabs’ waar ze een ‘asbestos removal party’ zou kunnen houden. De huisbazin probeerde haar te overtuigen dat ‘the green stuff on the wall was totally paint, totally not mold’. En Bee’s tijdelijke NASA-appartement verhoogt haar kwaliteit van leven enorm omdat het een toilet bevat ‘that flushes 100 percent of the times I push the lever. Truly paradigm shifting.’

Maar hun dagelijkse gebrekkige huisvesting wordt vooral duidelijk als ze zien hoe hun geliefden – met goed betaald vast contract – wonen. Het eerste moment waarop Bee Levi’s huis ziet, bijvoorbeeld, wil ze het afbranden met een vlammenwerper. ‘Because it’s perfect […] a pretty brick home in the suburbs […] and a yard to grow butterfly-friendly plants.’ En dan dat van Jack. ‘His condo is large, especially for down town. Two-story, 90 percent windows, open floor-y.’ Dat van Adam: ‘a beautiful Spanish colonial house with stucco walls and arched windows.’ Daar kunnen zij alleen maar van dromen.

De gebrekkige Amerikaanse ziektekostenverzekeringen zijn een groot thema. In de eerste plaats in Theoretically, waar Elsie zichzelf verhuurt als nepvriendin om nieuwe insuline te kunnen kopen en droomt van een baan met zorgverzekering. Maar ook in Hypothesis, want omdat ze geen nieuwe contactlenzen kan betalen, draagt Olive lenzen die ver over datum zijn, met minutenlang brandende en tranende ogen en wazig zicht als gevolg. Of de dankbaarheid van medewerker Kaylee tegenover Levi, omdat hij zich er hard voor heeft gemaakt dat ze een contract met ziektekostenverzekering kreeg.

Sowieso besteedt Hazelwood de nodige aandacht aan armoede. Rue (Not) groeide op in armoede en had regelmatig niet genoeg te eten.

I wasn’t deprived of food for days on end. But sometimes, when I was hungry, there just wouldn’t be anything to eat in the house, no money to buy it. Sometimes that would go on for two, three days in a row. Sometimes it was more than that. Holidays were the worst. In summer I couldn’t get free lunches at school (…). I remember my stomach cramping so hard I thought I would die, and…

Die honger is niet vergelijkbaar met die van promovendi, maar Olive en collega’s struinen de academische evenementen met gratis eten af, omdat ze niet rond kunnen komen (Hypothesis). De Amerikaanse politica Alexandria Ocasio-Cortez is de grote held van Elsie en haar huisgenote Cece: als stijlicoon, maar vooral omdat ze de studieschulden wil kwijtschelden (Theoretically).

Ik zal niet te diep ingaan op de uitgebreide en expliciete seksscènes – uw recensent moet ook aan haar eigen wetenschappelijke geloofwaardigheid denken. Over de kwaliteit van de seks geen misverstand – die is uiteraard ‘life changing’, net als in de Bouquetreeksen. Interessanter is dat Hazelwood daar alle discussies over grensoverschrijdend gedrag laat doorklinken en meteen toont hoe het ook kan – consent matters. ‘Enjoyment and consent were very different things. […] Had he crossed a boundary?’ peinst Eli in Not. En ook wanneer je met iemand in bed beland bent, kun je besluiten niet verder te willen gaan: ‘You can always change your mind’ (Loathe en Hypothesis). En je kan vragen wat iemand wil, of daar zelf expliciet over zijn. Eigenlijk zou je al die fitboys die denken dat ze zich voor mannelijkheid tot Andrew Tate moeten wenden een paar van Hazelwoods seksscènes gunnen. Haar mannen nemen instemming serieus, doen hun best voor het genot van hun bedpartner en dat van zichzelf, en belichamen op allerlei manieren de dominante idealen over mannelijkheid (sterk, gespierd, ‘in control’). Als je dan zo nodig op een sportschoolgoeroe wilt lijken, wees dan tenminste een feminist.

Feministische ‘contemporary romance’

Toch knaagt er iets aan het feministisch gehalte van de boeken. Want waarom hebben al die hoogopgeleide jonge vrouwelijke doctors of bijna-doctors toch altijd een grote sterke, succesvolle, briljante man van een paar jaar ouder nodig om hun problemen op te lossen? Hun materiële problemen (van gestolen onderzoek tot aanranding, van bedreiging tot fraude) maar ook de eenzaamheid? Misschien weerspiegelt het de realiteit: omdat de posities met macht nog voor het merendeel door mannen bezet worden, hebben de vrouwen hen nodig om hun problemen opgelost te krijgen. Toch blijft dat onbevredigend. Maar misschien is dat ook juist het ultieme escapisme van het genre. Even niet zelf de strijd hoeven voeren, maar iemand die het voor je doet. De prins op het witte paard in een nieuw jasje.

Enigszins sprookjesachtig is ook de karakterontwikkeling: pifpafpoef zijn alle problemen opgelost als ze elkaar gevonden hebben en als de materiële omstandigheden verbeteren. Elsie kan nu wel therapie betalen, Olive voelt zich rustiger en stabieler wanneer ze Adam en een ander lab vindt, Rue durft zich open te stellen voor liefde. Natuurlijk maken liefde en een stabiel, fatsoenlijk inkomen alle verschil. Maar dit gaat wel heel snel. Ook daarvoor geldt: dat is het genre. Als je je irritatie daarover niet opzij kunt zetten, moet je er niet aan beginnen. (Of: probeer het eens.)Soms duikt een personage uit het ene boek even op in een ander boek. Olive en Adam komen Elsie en Jack tegen, Liam (de huisgenoot van Mara uit Loathe) en Mallory (Check & Mate) duiken op bij Rue en Eli. Stilletjes verheug ik me alweer op een volgend boek van Hazelwood, een verhaal waarin ze allemaal samen komen. Leven ze nog lang en gelukkig, krijgen ze kinderen? Hoe gaat het dan met die carrières, met de gelijkwaardigheid? Uit realiteitszin moet ik het misschien niet willen weten: we kennen de cijfers over vrouwen met kinderen en een carrière. Of misschien moet ik maar mijn eigen fanfiction gaan schrijven. Je schijnt er ver mee te kunnen komen.