2016#1 (februari / maart)
Toen & Nu
oudheid
geschiedenis
geschiedenis
geschiedenis
geschiedenis
geschiedenis
Bye, bye, Greeks. De metamodernistische renaissance van het antieke Rome
door David Rijser
Een opmerkelijke reeks boeken over het antieke Rome laten zien dat er een nieuwe fase van de Europese cultuurgeschiedenis aanbreekt: niet meer de Grieken, maar de Romeinen zijn het klassieke klankbord voor de vroege eenentwintigste eeuw. Waarom?
- Mary Beard, SPQR: A History of Ancient Rome (Profile Books 2015), 608 blz.
- Tom Holland, Dynasty: The Rise and Fall of the House of Caesar (Doubleday 2015), 512 blz.
- Ronald Syme, The Roman Revolution (Oxford University Press 2002), 592 blz.
- Greg Woolf, Rome: An Empire's Story (Oxford University Press 2012), 384 blz.
- Sallustius, Bederf van binnenuit: Crisis in Rome (vert. Vincent Hunink) (Athenaeum 2015), 222 blz.
De verbroken geschiedenis van Wrocław
door Siegfried Huigen
Het Poolse Wrocław is samen met het Baskische San Sebastián gekozen tot Europese culturele hoofdstad van 2016. Dankzij een rechtstreekse vliegverbinding vanuit Eindhoven is Wrocław gemakkelijk bereikbaar. In de gerestaureerde binnenstad is het aangenaam toeven op de terrasjes van de grote markt (Rynek), of je kunt langs de Oder en over de talrijke bruggen naar de Odereilanden wandelen. Bij de oude dierentuin en aan de rand van uitgestrekte parken bevindt zich de Hala Stulecia, in 1913 gebouwd als Jahrhunderthalle en destijds het gebouw met de grootste koepel ter wereld. Dichtbij de Hala Stulecia bevinden zich ook gebouwen van de door de Deutsche Werkbund georganiseerde Wohnung- und Werkraumausstellung (Wuwa) uit 1929, in de beste Bauhausstijl.
- Gregor Thum, Uprooted: How Breslau became Wrocław during the Century of Expulsions (Princeton University Press 2011), 552 blz.
Bezemers tijdloze vraagbaak
door Henk Kern
Niet voor de historische sensatie, wel voor de broodnodige feiten over Rusland kan de lezer nog altijd uitstekend terecht bij de klassieker van J.W. Bezemer, onlangs herzien en uitgebreid door Marc Jansen.
- J.W. Bezemer en Marc Jansen, Een geschiedenis van Rusland. Van Rurik tot Poetin (Van Oorschot 2015), 536 blz.
Isaiah Berlin. Meester op de korte baan
door Rob Hartmans
Onlangs verscheen het slotdeel van Isaiah Berlins geselecteerde brieven – de drieduizend pagina’s vormen nog maar een vijfde van zijn complete correspondentie. De Russisch-Joodse filosoof die tot Engelsman naturaliseerde, laat zich erin kennen als een erudiet en zeer onderhoudend schrijver, die naast zijn ideeën ook graag roddels deelde.
- Isaiah Berlin, Affirming: Letters 1975-1997 (red. Henry Hardy & Mark Pottle) (Chatto & Windus 2015), 704 blz.
- Isaiah Berlin, Building: Lettters 1960-1975 (red. Henry Hardy & Mark Pottle) (Chatto & Windus 2013), 704 blz.
- Isaiah Berlin, Enlightening: Letters 1946-1960 (reds. Henry Hardy & Jennifer Holmes) (Chatto & Windus 2009), 880 blz.
- Isaiah Berlin, Flourishing: Letters 1928-1946 (reds. Henry Hardy) (Chatto & Windus 2004), 816 blz.
De tijd en zijn beul
door Arthur Eaton
‘Het onderwerp van de geschiedschrijving is tijd.’ Dat schrijft historicus Jacques Le Goff (1924-2014) aan het begin van zijn laatste boek, dat in september in het Engels verscheen als Must We Divide History Into Periods? Het werk is zijn zwanenzang. Vlak na de publicatie van de Franse editie overleed de auteur.
- Jacques Le Goff, Must We Divide History Into Periods? (vert. Malcolm DeBevoise) (Columbia University Press 2015), 184 blz.
Europeanen zonder eigenschappen: interview met Olivier Boehme
door Esther Wils
In maart verschijnt bij Uitgeverij Polis Europa: een geschiedenis van grensnaties, een studie van historicus Olivier Boehme. In zijn werk komen politieke, maatschappelijke, sociaalhistorische en culturele dimensies samen. De relevantie ervan voor het actuele debat is niet mis te verstaan: in zijn nieuwste boek wordt door middel van diepgravende historische arbeid een veronachtzaamd ideaal afgestoft, onder het motto van Thomas Mann: ‘Aber Mittlertum selbst ist Geist.’
- Olivier Boehme, Europa: Een geschiedenis van Grensnaties (Polis 2016), 496 blz.
Politiek & Maatschappij
publieke ruimte
cultuurkritiek
publieke ruimte
De Lichtstad als laboratorium
door Pieter van den Blink
Het voornemen om het recent verschenen Les nuits parisiennes te bespreken, werd – zacht gezegd – ingehaald door de feiten van de nacht van 13 november 2015. De politieke en sociale werkelijkheid van de banlieue drong die nacht in een orgie van geweld het Parijse nachtleven binnen. Pieter van den Blink bespreekt twee recente titels die licht werpen op het waarom, en die de toekomst heel verschillend tegemoet zien: de een met vertrouwen, de ander zeer somber.
- Andrew Hussey, The French Intifada: The Long War between France and its Arabs (Faber & Faber 2014), 464 blz.
- Luuk Slooter, The Making of the Banlieue; An E thnography of Space, Identity and Violence (nog niet gepubliceerde dissertatie; Universiteit Utrecht & École des hautes études en sciences sociales, Parijs) (2016#1 ), .
Michel Foucault en de neoliberale verleiding
door Rik Peters
Is het terecht dat Foucault vaak als boegbeeld van de linkse revolutie wordt opgevoerd? Zijn houding tegenover het neoliberalisme was op zijn minst optimistisch.
- Daniel Zamora, red., Foucault and Neoliberalism (Polity 2015), 152 blz.
- Daniel Zamora, Critiquer Foucault: Michel Foucault, les années 1980 et la tentation neoliberale (Editions Aden 2014), 468 blz.
Ogen op straat
door Tracy Metz
Het eerste hoofdstuk van het beroemde boek van stadschroniqueur en activiste Jane Jacobs heet ‘The Peculiar Nature of Cities’, zeg maar: de eigenaardige aard van steden. Daarvan gaan het eerste, tweede en derde deel allemaal over de stoep. Terecht natuurlijk, want de stoep – net als pleinen, maar er zijn meer stoepen dan pleinen – is als circulatie-, speel- en ontmoetingsruimte het kloppend hart van de stad.
- Eric van Ulden, Daniel Heussen en Sander van der Ham, De stoep. Ontmoetingen tussen huis en straat (nai010 2015), 240 blz.
- Jane Jacobs, Death and Life of Great American Cities (Vintage 1993), 480 blz.
Kunst & Literatuur
biografie
boekencultuur
boekencultuur
Joodse familiegeschiedenis. De struikelstenen van de literaire non-fictie
door Marja Vuijsje
‘Zowel in de herdenkingscultuur als in de literaire non-fictie heerst een enorme honger naar persoonlijke verhalen om de catastrofe die Holocaust is gaan heten voelbaar te maken,’ constateert Marja Vuijsje die in 2012 Ons kamp schreef, over haar eigen Joodse familie. Drie voorbeelden onderstrepen hoe verscheiden die Joodse levens eruitzagen.
- Joosje Lakmaker, Voorbij de Blauwbrug. Het verhaal van mijn joodse grootvader (Wereldbibliotheek 2008), 319 blz.
- Wim Willems en Hanneke Verbeek, Hier woonden wij. Hoe een stad zijn joodse verleden herontdekt (Prometheus 2015), 384 blz.
- Ian Buruma, Their Promised Land. My Grandparents in Love and War (Penguin 2016), 320 blz.
De uitgeverij als vluchtheuvel
door Maarten Asscher
Het is een opvallend en op het eerste gezicht onlogisch gegeven dat enkele van de meest succesvolle literaire uitgevers in de afgelopen eeuw ballingen waren, vreemdelingen die vrijwillig of onvrijwillig van elders kwamen en zich in een nieuw land ontpopten als spreekbuis voor belangrijke auteurs en hun boeken. Dat is onlogisch, omdat je immers zou verwachten dat een uitgever het in het bijzonder moet hebben van een wijdvertakt netwerk in het literaire milieu van een land, dat hij een grote locale (talen)kennis nodig heeft die hem in staat stelt om de beste nieuwe schrijvers te herkennen en dat hij vertrouwd moet zijn met de commerciële en publicitaire mogelijkheden van de markt waarop hij actief is. Maar er zijn nogal wat voorbeelden die deze veronderstelling ontkrachten.
- Willem van Toorn, Emanuel Querido, 1871-1943: Een leven met boeken (Querido 2015), 400 blz.
Kyujanggak. Bibliotheek, onderzoeksinstituut, academie en uitgeverij
door Boudewijn Walraven
Achter een van de koninklijke paleizen in Seoul, waar elke dag drommen toeristen hun selfies maken, ligt een bos met wat lage heuvels dat de overgang vormt naar de bergen die de oude stad aan de noordkant afschermen. Het is de Piwŏn, de ‘geheime tuin’ van het paleis, in de eerste plaats bedoeld voor de persoonlijke genoegens van de leden van de koninklijk familie. Maar daar ligt ook de koninklijke bibliotheek, de Kyujanggak, weerspiegeld in het water van een iets lager gelegen vijver. Oorspronkelijk was het vooral een koninklijk huisarchief, dat de geschriften en kalligrafie van de koningen bewaarde, totdat in 1776 Koning Chŏngjo er de dag na zijn troonsbestijging een echte bibliotheek van maakte, en tegelijkertijd een onderzoeksinstituut, een academie en een uitgeverij.
Wetenschap & Wij
klimaat
filosofie
Lost City
door Frans W. Saris
Oceanografen hebben waarschijnlijk de kraamkamers van het leven op aarde ontdekt. Op de zeebodem in het noordelijke deel van de Atlantische Oceaan, op het Atlantis-gebergte, staan torenhoge schoorstenen. Hierin reageren waterstof en CO2 tot formaldehyde, methanol, methaan en legio andere organische moleculen, de fundamentele bouwstenen van het leven. Wij kunnen van de natuur leren hoe CO2 te recyclen in plaats van het uit onze schoorstenen en uitlaatpijpen zomaar de atmosfeer in te blazen of het te begraven.
- Nick Lane, The Vital Question. Energy, Evolution and the Origins of Complex Life (W.W. Norton 2015), 368 blz.
- Nick Lane, Life Ascending. The Ten Great Inventions of Evolution (W.W. Norton 2010), 352 blz.
Het hemd en de rok. De blinde vlek van het altruïsme
door Jan-Hendrik Bakker
Het is eind december 2015. Voor het postkantoor van Raqqa, hoofdstad van het zelfverklaarde Islamitische Kalifaat, executeert Ali Saqr, terwijl honderden mensen toekijken, zijn eigen moeder. Ali moet nog maar twintig jaar oud zijn geweest, zijn moeder, Lena, even in de veertig. Ze had geprobeerd haar zoon ervan te overtuigen samen met haar Raqqa te ontvluchten omdat ze vreesde dat IS op den duur het onderspit zou delven tegen de internationale machten en hij dan zou omkomen in de daarop volgende chaos. Lena was bezorgd om de toekomst van haar zoon. Dat nam Ali haar echter niet in dank af. Hij gaf zijn moeder aan bij de revolutionaire autoriteiten, die haar ter dood veroordeelden en Ali opdroegen het vonnis ten uitvoer te brengen.
- Larissa MacFarquhar, Strangers Drowning, Grappling with Impossible Idealism, Drastic Choices and the Overpowering Urge to Help (Allen Lane 2015), 336 blz.
