2021#3 (juni / juli)

Toen & Nu

kolonialisme

Oorlog tegen slavernij in de achttiende-eeuwse Caraïben

door René Kooiker

De aandacht voor het Europese en Nederlandse slavernijverleden beperkt zich vaak tot abstracte discussies waarin het leven van tot slaaf gemaakten nauwelijks een rol speelt. René Kooiker leest twee boeken die twee beroemde ‘slavenopstanden’ in een ander daglicht stellen. Wat als we opstand zien als een oorlogsdaad?
religie

Ruimte voor de ander: ziekte, gewoontes en uitsluiting ten tijde van de reformatie

door Evelien Chayes

Niet elke vergelijking tussen 'middeleeuwse' pandemieën en de huidige is even bedachtzaam. Toch zijn veel van de hedendaagse discussies in reactie op deze crisis wel degelijk vergelijkbaar met die in vroegmoderne samenlevingen. Evelien Chayes laat zien hoe discoursen over lichamelijke en morele gewoontes uit de Reformatie nog altijd doorwerken in processen van uitsluiting van de ander.
dekolonisatie

Brieven uit Suriname: een ongehoord goed verhaal

door Iwan Brave

25 jaar geleden besloot de Surinaams-Nederlandse journalist Iwan Brave Nederland te verruilen voor Suriname, uit onvrede over een minderhedendebat waarin vooral over minderheden gesproken werd, maar zelden met hen. In Brieven uit Suriname blikt hij terug op het Nederland van toen, en naar het Nederland van nu. Hoe staan we ervoor, vanuit De West bezien? Deel 1: proloog.
herlezen

Je eerste schreeuw: over het hedendaagse abortusdebat

door Trudy Dehue

Er is in de tweeënveertig jaar sinds het verschijnen van Jan de Bruijn’s baanbrekende Geschiedenis van de abortus in Nederland het nodige veranderd in onze kijk op abortus. Trudy Dehue herleest het werk en trekt de lijn door naar vandaag – langs de impact van de Wet Afbreking Zwangerschap (1984), de Amerikaanse culture wars en de pretecho. Wat blijkt: het zelfbeschikkingsrecht van de (zwangere) vrouw heeft een geduchte nieuwe tegenstrever gevonden in de commercie.

Kunst & Literatuur

beeldende kunst

De oudheid als vrije ruimte: vrouwelijke kunstenaars en het neoclassicisme

door Mieke de Vos

Voor neoclassicistische kunstenaars was de oudheid een bron van revolutionaire inspiratie, die niet alleen de kunsten, maar ook de Franse Revolutie blijvend vormgaf. Minder bekend is dat onder deze kunstenaars ook veel vrouwen waren, die aan het revolutionaire ‘vrijheid gelijkheid broederschap’ met penseel en kostuum een geheel eigen invulling gaven. Mieke de Vos doet aan de hand van twee recente boeken een aanzet tot een vernieuwde, meer inclusieve canon van het neoclassicisme.
essays

Hitlers alligator en Spinoza’s gelijkschakeling: een brief aan Arnon Grunberg

door Ilios Willemars

Ilios Willemars leest in de vroege brieven van Arnon Grunberg een levenshouding die (individuele) vrijheid koppelt aan vertrouwen in de toekomst – op het absurde af. Een koppeling waarvan de politieke en filosofische implicaties beschreven worden door Victor Kal in De list van Spinoza. In een persoonlijke brief aan Grunberg vraagt Willemars hoe het nu, anno 2021, gesteld is met die houding.
essays

IJspegel

door Arnon Grunberg

'In antwoord op je vraag, hoe gaat het met je sterfelijkheid, kan ik alleen antwoorden: zolang je bereid denkt te zijn te doden, gaat het met je sterfelijkheid uitstekend.'
literatuurwetenschap

Blaffende honden bijten niet! Naar een eigentijds cynisme

door David Rijser

De nieuwste generatie romanciers wil tegemoetkomen aan een ‘affectieve crisis’, als we de literatuurwetenschap moeten geloven. Hoe anders was dat een halve eeuw geleden, toen cynici de literaire trom nog roerden. Toch kan een beetje cynisme nog altijd geen kwaad. Alleen wie durft het nog aan, nu het vaandel van de cynische levenshouding in de hoogst onverwachte handen van populistische politici is overgegaan, vraagt David Rijser, en wat betekent dat voor onze literatuur en onze samenleving.
schrijvers over schrijvers poëzie

Wat rijmt op danser

door Nadia de Vries

In haar nieuwe poëziebundel In mijn mand voert Lieke Marsman het (zieke) lichaam op als kritische spreker en lyrisch materiaal. Hiermee rekt zij de gangbare beeldvorming rondom kwetsbaarheid een beetje verder op: weg van het stigma en dichter naar het menselijke toe, betoogt schrijver Nadia de Vries.
roman

Eindeloze opeenvolging van nu’s

door Persis Bekkering

De rave maakt al ruim dertig jaar onderdeel uit van onze cultuur. Je zou verwachten dat je zoiets in de literatuur terugziet. Maar dat is buiten de aard van de rave gerekend, want hoe schrijf je over iets dat meer een staat is dan een evenement? Raver Persis Bekkering heeft wel wat ideeën. Een essay dat leest als een teaser voor haar volgende roman.
poëzie

Lezen zonder lezingen

door Kristine Johanson

Na ruim honderdzestig jaar vertalen van Shakespeare in Nederland is het niet vanzelfsprekend dat een nieuwe vertaling lezers nog aanzet hun interpretaties te herzien. Bas Belleman weet zich te verzetten tegen de standaardnarratieven rondom Shakespeares Sonnetten en maakt in de eerste plaats weer ruimte voor een gesprek tussen lezers en sprekers, aldus Shakespeare-expert Kristine Johanson.
  • William Shakespeare, Sonnetten (Athenaeum 2020), 464 blz.

Politiek & Maatschappij

dekolonisatie

Marronage als ecologisch en dekoloniaal verzet: een interview met Malcom Ferdinand

door Esha Guy Hadjadj

Klimaatontwrichting en racisme houden sterker verband dan vaak gedacht wordt, betoogt ecoloog en politiek filosoof Malcom Ferdinand. In Une écologie décoloniale bespreekt Ferdinand de marrons, tot slaaf gemaakte mensen die de plantages wisten te ontvluchten en in bossen overleefden. Dat zogenaamde ‘marronage’ staat model voor een dekoloniale wereld op ecologische basis. Esha Guy Hadjadj sprak hem over vormen van ecologisch verzet en de koloniale inrichting van de moderne wereld.
democratie

De beloftes en valkuilen van gelote burgerraden

door René Koekkoek

De gelote burgerraad: in Duitsland en Frankrijk experimenteren ze er al mee, maar in Nederland heeft het idee nog nauwelijks voet aan de grond gekregen. Dat is jammer, betoogt René Koekkoek, want de gelote burgerraad is een veelbelovende democratische innovatie, een experiment om politiek ontheemde groepen weer bij de besluitvorming te betrekken. Democratie is immers te belangrijk om helemaal over te laten aan gekozen politici.
geopolitiek

Syrië, land van duivelse dilemma’s

door Nikolaos van Dam

Vanuit het Four Seasons Hotel in Damascus — ook wel ‘de hemel aan de rand van de hel’ — schreef Fernande van Tets een zeldzame en gedetailleerde beschrijving van het Syrische burgerlijk leven onder een schrikbewind. Die oorlog is misschien wel een van de best (digitaal) gedocumenteerde strijdtonelen die de wereld ooit gekend heeft, maar de kleine verhalen die het grotere verhaal illustreren ontbreken veelal. Het werk van Van Tets, schrijft gewezen topdiplomaat Nikolaos van Dam, vult die leemte op overtuigende wijze.

Wetenschap & Wij

sociologie natuurkunde

Hendrik Antoon Lorentz: de spil van een generatie

door Robert van Leeuwen

Hendrik Antoon Lorentz gold rond 1900 als misschien wel de grootste natuurkundige van zijn tijd. Zo werd in de vormende jaren van de speciale relativiteitstheorie ook wel gesproken van de Lorentz-Einsteintheorie. Het idee dat hij een 'klassiek fysicus' was die niet met zijn tijd mee kon komen is dan ook ongepast, ziet natuurkundepromovendus Robert van Leeuwen in twee biografieën.
Advertentie
Banner