2022#4 (augustus / september)
Kunst & Literatuur
essays
essays
roman
roman
literatuur
biografie
Voor een ander Europa
door Alain Mabanckou
Hoe moet een schrijver zich verhouden tot de brandende kwesties van zijn tijd? En wat zegt de Europese literatuur van nu over de staat van Europa? In zijn ‘Staat van de Europese Literatuur’ pleit Alain Mabanckou voor een expansieve en inclusieve opvatting van wat dat is, Europees. Net als identiteit kan literatuur niet vastliggen: ze moet bewegen, absorberen en veranderen om van betekenis te blijven.
De zwangerschapslijn en andere breuklijnen
Waar vind je houvast als alles wat je kent ineens een andere vorm aanneemt? Jazmina Barrera ziet haar zwangerschap als een aardverschuiving - een vergelijking die de leidraad vormt in Linea negra. Ilse Josepha Lazaroms las deze essaybundel en ziet in Barrera’s boek een opening voor een nieuw canon binnen de moederschapsliteratuur, ‘een voorbeeld van hoe moederschap en kunst elkaar kunnen versterken’.
- Jazmina Barrera, Linea Nigra: An Essay on Pregnancy and Earthquakes (vert. Christina MacSweeney) (Two Lines 2022), 184 blz.
Hoe zou het voelen om nooit een man gekend te hebben?
door Emma van Meyeren
In haar roman I Who Have Never Known Men geeft Jacqueline Harpman het patriarchaat weer als een zelfvoorzienend en constant vernieuwend systeem. Emma van Meyeren las deze feministische sciencefictionroman en verwachtte een verhaal waarin mannen afwezig zijn, maar leest in de roman juist de vergaande structuren van het patriarchaat.
- Jacqueline Harpman, I Who Have Never Known Men (vert. Ros Schwartz) (Vintage 2021), 208 blz.
Een gevaarlijke verhouding
door Fleur Speet
Schrijverscollectief Fixdit.nu streeft naar meer diversiteit in de canon en het literaire veld. Op deze plek delen de auteurs van Fixdit hun visie op literaire teksten die van belang zijn voor een meerstemmige wereld. Fleur Speet las voor deze rubriek Een gevaarlijke verhouding of Daal-en-Bergse brieven van Hella S. Haasse - een nog even actuele combinatie van roman, essayistiek en briefvorm.
- Hella S. Haasse , Een gevaarlijke verhouding of Daal-en-Bergse brieven (Querido 1976), 152 blz.
De tekstbezorger als gastvrouw
door Femke Essink
Wat maakt Mrs. Dalloway van Virginia Woolf zo briljant? Femke Essink las de nieuwe geannoteerde – en rijk geïllustreerde – editie van deze roman en bewondert de reconstructie van Woolfs creatieve proces die literatuurcriticus Merve Emre hierin heeft verweven; een editie die tot meerdere herlezingen aanzet.
- Virginia Woolf, ingeleid en geannoteerd door Merve Emre, The Annotated Mrs. Dalloway (Oxford University Press 2021), 320 blz.
Een half leven om jezelf te vinden
door Alex Bakker
‘Het móéten schrijven om overeind te blijven’. Historicus Alex Bakker las Oefeningen in dapperheid van David de Poel en herkent in de biografie van René/Renate Stoute het verhaal van vele transmensen; een verhaal dat getuigt van twijfels, durf en de soms levenslange zoektocht naar authenticiteit.
Voor een biograaf van een transpersoon is het een lastige kwestie. Gebruik je de later gekozen naam en ‘hij’ of ‘zij’ ook voor het verleden? Je wilt niet ‘misgenderen’, maar ook niet aan geschiedvervalsing doen. Biograaf David de Poel kiest ervoor om die omslag synchroon te laten lopen met het moment dat Renate zelf koos voor haar nieuwe naam, in februari 1995 – een alleszins verdedigbaar besluit. Als recensent volg ik echter het leven van Stoute minder chronologisch en omdat ik er bovendien aan gewend ben om ‘Renate’ en ‘zij’ te zeggen, ook wanneer dit anachronistisch is, doe ik dit anders.
- David de Poel, Oefeningen in dapperheid: biografie van René/Renate Stoute (De Arbeiderspers 2022), 288 blz.
Politiek & Maatschappij
dekolonisatie
cultuurkritiek
cultuurkritiek
seksualiteit
cultuurkritiek
De koloniale doofpot
door Karwan Fatah-Black
Gelijktijdig verschenen er dit voorjaar twee bijna tegengestelde boeken over het kolonialisme. Het ene is de vertaling van Aimé Césaires essay Over het kolonialisme, trefzeker ingeleid en vertaald door filosoof Grâce Ndjako. Het andere is de derde druk van een lijvige band door onderzoeksjournalist Maurice Swirc, getiteld De Indische Doofpot. Juist door hun onderlinge verschillen bieden de twee werken belangrijke complementaire inzichten over het Nederlandse kolonialisme.
- Aimé Césaire, Over het kolonialisme (vert. Grâce Ndjako) (De Geus 2022), 104 blz.
- Maurice Swirc, De Indische doofpot: waarom Nederlandse oorlogsmisdaden in Indonesië nooit zijn vervolgd (De Arbeiderspers 2020), 664 blz.
Werken als een droeve naaktslak
Werk is overal, en bepaalt en beheerst in hoge mate onze levens. Toch speelt het in Nederlandse romans vaak maar een bijrol, als het al een thema is. Hoe zit dat? Marguerite van den Berg leest de schaarse romans die werk wel centraal stellen, en onderzoekt het activistisch potentieel dat ze bieden om tegen de dominantie van werk in verzet te komen.
- Heike Geißler, Seizoenarbeid (vert. Hannelore Roth) (het balanseer 2020), 320 blz.
- Marie Kessels, De god met gouden ballen (De Bezige Bij 1995), 157 blz.
- Marie Kessels, Levenshonger (De Bezige Bij 2021), 288 blz.
- Sayaka Murata, Convenience Store Woman (vert. Ginny Tapley Takemori) (Granta 2019), 176 blz.
- Ali Smith, Hotel World (Penguin 2002), 256 blz.
- Merritt Tierce, Love Me Back (Anchor Books 2013), 224 blz.
Reflexiviteit: het vechtpatroon van de wereldarbeidsgeschiedenis
door Ellie Smolenaars
Druk, druk, druk. Sociologisch onderzoeker Ellie Smolenaars schreef middels vier non-fictie boeken over de geschiedenis van arbeid en beschouwt in haar bijdrage de problematiek rondom ons huidige werkethos. Hoe komen markten en typen arbeid tot stand, van slavenarbeid tot loonarbeid en zelfstandigenarbeid? En wat heeft zelfreflectie te maken met de arbeidsstructuren waar we onszelf in verwikkeld lijken te hebben?
- Amrei Bahr, Kristin Eichhorn, Sebastian Kubon, #IchBinHanna: Prekäre Wissenschaft in Deutschland (Suhrkamp 2022), 144 blz.
- Jan Lucassen, The Story of Work: A New History of Humankind (Yale University Press 2021), 544 blz.
- James Suzman, Work: A History of How We Spend Our Time (Bloomsbury 2020), 464 blz.
- Margaret Archer, Morphogenesis and Human Flourishing (Springer 2017), 304 blz.
‘Mensen blijven hangen op dat séks, terwijl wérk de kern is’
door Anna Liervogel
Sekswerkers worden al jaren gemarginaliseerd – in het buitenland, én in Nederland. Is het mogelijk om deze koers te keren? Anna Liervogel las twee boeken over de rechten van sekswerkers en koppelde deze aan het huidige debat rondom sekswerk in Nederland en de juridische en financiële kwesties die hier tijdens en na de coronacrisis zijn bijgekomen.
- Natalie West & Tina Horn (red.), We Too: Essays on Sex Work and Survival (The Feminist Press 2021), 336 blz.
- Juno Mac & Molly Smith, Revolting Prostitutes: The Fight for Sex Workers’ Rights (Verso 2018), 288 blz.
Een legioen eenzame mensen: de politiek van alleen zijn
door Annelot Prins
In een cultuurhistorisch overzicht buigt Annelot Prins zich over de politieke implicaties van eenzaamheid, die door de pandemie alleen maar prangender zijn geworden. ‘Eenzame mensen zijn enerzijds een maatstaf voor het falen van het ‘laatkapitalisme’, maar anderzijds een bron van energie voor de fundamentele hervorming ervan.’
- David Vincent, A History of Solitude (Polity 2020), 304 blz.
- Fay Bound Alberti, A Biography of Loneliness: the History of an Emotion (Oxford University Press 2019), 320 blz.
- Olivia Laing, The Lonely City: Adventures in the Art of Being Alone (Picador 2016), 336 blz.
Toen & Nu
kolonialisme
geschiedenis
oudheid
Algerije, Camus’ bron van licht en leed
door Jozef Waanders
'Dit boek is het verhaal van een mislukking.' Jozef Waanders bespreekt de net vertaalde Algerijnse Kronieken, waarin Albert Camus zijn complexe en beladen liefdesverhouding met de voormalige Franse kolonie voor de laatste keer publiek kenbaar maakte.
- Albert Camus, Algerijnse kronieken (1939-1958) (vert. Eva Wissenburg) (Vleugels 2022), 176 blz.
Rasdenker in de Verlichting: de tekening van Petrus Camper
door Jacob Boersema
De verwikkeling van wetenschap en racisme gaat, anders dan vaak gedacht, veel verder terug dan de negentiende eeuw. Aan de hand van een beruchte tekening onderzoekt Jacob Boersema het leven van Petrus Camper, verlichtingswetenschapper en een van Nederlands eerste rasdenkers.
- Devin J. Vartija, The Color of Equality: Race and Common Humanity in Enlightenment Thought (University of Pennsylvania Press 2021), 312 blz.
- Henry Louis Gates, Jr. en Andrew S. Curran , Who’s Black and Why? A Hidden Chapter from the Eighteenth-Century Invention of Race (Harvard University Press 2021), 320 blz.
Het vrije woord: Cicero en Quintilianus, burgeroorlog en dictatuur
door Piet Gerbrandy
Cicero en Quintilianus gelden als de grootste redenaars van de oudheid, maar over hn eun politieke en morele keuzes is altijd veel discussie geweest. Piet Gerbrandy maant ons tot bescheidenheid. Want wat als je in een tijd en plaats leeft waar niet alles gezegd kan worden?
- Katharina Volk, The Roman Republic of Letters: Scholarship, Philosophy, and Politics in the Age of Cicero and Caesar (Princeton University Press 2021), 382 blz.
- Nathalie de Haan & Eric Moormann, God op aarde: Keizer Domitianus (Sidestone Press 2021), 144 blz.
- Olivier Hekster & Vincent Hunink, Wreed en pervers. De Romeinse bronnen over Keizer Domitianus (Sidestone Press 2021), 60 blz.
- Marc van der Poel, Michael Edwards & James J. Murphy (reds.), The Oxford Handbook of Quintilian (Oxford University Press 2022), 592 blz.
Wetenschap & Wij
ecologie
wetenschapsbedrijf
wetenschapsgeschiedenis
Nieuwsgierige kraalogen
door Adelheid van Luipen
De raaf als spion van de CIA, als gids op zee, als symbool van oorlog. Adelheid van Luipen las ‘Raaf’, waarin Kristof Smeyers op zoek gaat naar een antwoord op de vraag waarom mensen zo gefascineerd zijn door raven. ‘En heeft de raaf daarom ook iets met de mens?’
- Kristof Smeyers, Raaf: cultuurgeschiedenis in vogelvlucht (Ertsberg 2022), 144 blz.
Scheikundigen van naam
door Ad Maas
Twee beroemde negentiende-eeuwse Nederlandse chemici, twee totaal verschillende verhalen – de een vond de elektrische auto uit, de ander grondvestte de fysische chemie. Ad Maas laat zien wat de levens van Sibrand Stratingh en Henri van 't Hoff ons vertellen over de ontwikkeling van het moderne wetenschapsbedrijf.
- Rob van den Berg, Een gedreven buitenstaander: J.H. van ’t Hoff, de eerste Nobelprijswinnaar voor Scheikunde (Prometheus 2021), 672 blz.
- Ulco Kooystra, De scheikunstenaar: de innovatieve wetenschap van de Groningse hoogleraar Sibrand Stratingh Ez. 1785-1841 (Verloren 2021), 448 blz.
Waarachtige wereldgeschiedenis: in gesprek met James Poskett
door Lukas M. Verburgt
Nu de eerder doodverklaarde geschiedenis haar wederopstanding beleeft op het wereldtoneel, is het voorstelbaar maken van een toekomst die beter is dan het heden belangrijker dan ooit. In deze reeks gaat Lukas M. Verburgt in gesprek met prominente historici om erachter te komen wat dit betekent voor de rol van de geschiedenis in het heden. Waarom en hoe bestuderen zij het verleden? Welke historische kennis streven zij na in hun werk? Wat maakt deze kennis relevant? Op welke manieren helpt hij ons het heden beter te begrijpen en alternatieve toekomsten voor te stellen?
- James Poskett, Horizonnen. Een mondiale geschiedenis van de wetenschap (Ambo|Anthos 2022), 464 blz.
