2022#4 (augustus / september)

Kunst & Literatuur

essays

Voor een ander Europa

door Alain Mabanckou

Hoe moet een schrijver zich verhouden tot de brandende kwesties van zijn tijd? En wat zegt de Europese literatuur van nu over de staat van Europa? In zijn ‘Staat van de Europese Literatuur’ pleit Alain Mabanckou voor een expansieve en inclusieve opvatting van wat dat is, Europees. Net als identiteit kan literatuur niet vastliggen: ze moet bewegen, absorberen en veranderen om van betekenis te blijven. 
essays

De zwangerschapslijn en andere breuklijnen

door Ilse Josepha Lazaroms

Waar vind je houvast als alles wat je kent ineens een andere vorm aanneemt? Jazmina Barrera ziet haar zwangerschap als een aardverschuiving - een vergelijking die de leidraad vormt in Linea negra. Ilse Josepha Lazaroms las deze essaybundel en ziet in Barrera’s boek een opening voor een nieuw canon binnen de moederschapsliteratuur, ‘een voorbeeld van hoe moederschap en kunst elkaar kunnen versterken’.
roman

Hoe zou het voelen om nooit een man gekend te hebben?

door Emma van Meyeren

In haar roman I Who Have Never Known Men geeft Jacqueline Harpman het patriarchaat weer als een zelfvoorzienend en constant vernieuwend systeem. Emma van Meyeren las deze feministische sciencefictionroman en verwachtte een verhaal waarin mannen afwezig zijn, maar leest in de roman juist de vergaande structuren van het patriarchaat.
roman

Een gevaarlijke verhouding

door Fleur Speet

Schrijverscollectief Fixdit.nu streeft naar meer diversiteit in de canon en het literaire veld. Op deze plek delen de auteurs van Fixdit hun visie op literaire teksten die van belang zijn voor een meerstemmige wereld. Fleur Speet las voor deze rubriek Een gevaarlijke verhouding of Daal-en-Bergse brieven van Hella S. Haasse - een nog even actuele combinatie van roman, essayistiek en briefvorm.
literatuur

De tekstbezorger als gastvrouw

door Femke Essink

Wat maakt Mrs. Dalloway van Virginia Woolf zo briljant? Femke Essink las de nieuwe geannoteerde – en rijk geïllustreerde – editie van deze roman en bewondert de reconstructie van Woolfs creatieve proces die literatuurcriticus Merve Emre hierin heeft verweven; een editie die tot meerdere herlezingen aanzet.
biografie

Een half leven om jezelf te vinden

door Alex Bakker

Het móéten schrijven om overeind te blijven’. Historicus Alex Bakker las Oefeningen in dapperheid van David de Poel en herkent in de biografie van René/Renate Stoute het verhaal van vele transmensen; een verhaal dat getuigt van twijfels, durf en de soms levenslange zoektocht naar authenticiteit. Voor een biograaf van een transpersoon is het een lastige kwestie. Gebruik je de later gekozen naam en ‘hij’ of ‘zij’ ook voor het verleden? Je wilt niet ‘misgenderen’, maar ook niet aan geschiedvervalsing doen. Biograaf David de Poel kiest ervoor om die omslag synchroon te laten lopen met het moment dat Renate zelf koos voor haar nieuwe naam, in februari 1995 – een alleszins verdedigbaar besluit. Als recensent volg ik echter het leven van Stoute minder chronologisch en omdat ik er bovendien aan gewend ben om ‘Renate’ en ‘zij’ te zeggen, ook wanneer dit anachronistisch is, doe ik dit anders.

Politiek & Maatschappij

dekolonisatie

De koloniale doofpot

door Karwan Fatah-Black

Gelijktijdig verschenen er dit voorjaar twee bijna tegengestelde boeken over het kolonialisme. Het ene is de vertaling van Aimé Césaires essay Over het kolonialisme, trefzeker ingeleid en vertaald door filosoof Grâce Ndjako. Het andere is de derde druk van een lijvige band door onderzoeksjournalist Maurice Swirc, getiteld De Indische Doofpot. Juist door hun onderlinge verschillen bieden de twee werken belangrijke complementaire inzichten over het Nederlandse kolonialisme.
cultuurkritiek

Werken als een droeve naaktslak

door Marguerite van den Berg

Werk is overal, en bepaalt en beheerst in hoge mate onze levens. Toch speelt het in Nederlandse romans vaak maar een bijrol, als het al een thema is. Hoe zit dat? Marguerite van den Berg leest de schaarse romans die werk wel centraal stellen, en onderzoekt het activistisch potentieel dat ze bieden om tegen de dominantie van werk in verzet te komen.
cultuurkritiek

Reflexiviteit: het vechtpatroon van de wereldarbeidsgeschiedenis

door Ellie Smolenaars

Druk, druk, druk. Sociologisch onderzoeker Ellie Smolenaars schreef middels vier non-fictie boeken over de geschiedenis van arbeid en beschouwt in haar bijdrage de problematiek rondom ons huidige werkethos. Hoe komen markten en typen arbeid tot stand, van slavenarbeid tot loonarbeid en zelfstandigenarbeid? En wat heeft zelfreflectie te maken met de arbeidsstructuren waar we onszelf in verwikkeld lijken te hebben?
seksualiteit

‘Mensen blijven hangen op dat séks, terwijl wérk de kern is’

door Anna Liervogel

Sekswerkers worden al jaren gemarginaliseerd ­– in het buitenland, én in Nederland. Is het mogelijk om deze koers te keren? Anna Liervogel las twee boeken over de rechten van sekswerkers en koppelde deze aan het huidige debat rondom sekswerk in Nederland en de juridische en financiële kwesties die hier tijdens en na de coronacrisis zijn bijgekomen.
cultuurkritiek

Een legioen eenzame mensen: de politiek van alleen zijn

door Annelot Prins

In een cultuurhistorisch overzicht buigt Annelot Prins zich over de politieke implicaties van eenzaamheid, die door de pandemie alleen maar prangender zijn geworden. ‘Eenzame mensen zijn enerzijds een maatstaf voor het falen van het ‘laatkapitalisme’, maar anderzijds een bron van energie voor de fundamentele hervorming ervan.’

Toen & Nu

kolonialisme geschiedenis

Rasdenker in de Verlichting: de tekening van Petrus Camper

door Jacob Boersema

De verwikkeling van wetenschap en racisme gaat, anders dan vaak gedacht, veel verder terug dan de negentiende eeuw. Aan de hand van een beruchte tekening onderzoekt Jacob Boersema het leven van Petrus Camper, verlichtingswetenschapper en een van Nederlands eerste rasdenkers.
oudheid

Het vrije woord: Cicero en Quintilianus, burgeroorlog en dictatuur

door Piet Gerbrandy

Cicero en Quintilianus gelden als de grootste redenaars van de oudheid, maar over hn eun politieke en morele keuzes is altijd veel discussie geweest. Piet Gerbrandy maant ons tot bescheidenheid. Want wat als je in een tijd en plaats leeft waar niet alles gezegd kan worden?

Wetenschap & Wij

ecologie wetenschapsbedrijf

Scheikundigen van naam

door Ad Maas

Twee beroemde negentiende-eeuwse Nederlandse chemici, twee totaal verschillende verhalen – de een vond de elektrische auto uit, de ander grondvestte de fysische chemie. Ad Maas laat zien wat de levens van Sibrand Stratingh en Henri van 't Hoff ons vertellen over de ontwikkeling van het moderne wetenschapsbedrijf.
wetenschapsgeschiedenis

Waarachtige wereldgeschiedenis: in gesprek met James Poskett

door Lukas M. Verburgt

Nu de eerder doodverklaarde geschiedenis haar wederopstanding beleeft op het wereldtoneel, is het voorstelbaar maken van een toekomst die beter is dan het heden belangrijker dan ooit. In deze reeks gaat Lukas M. Verburgt in gesprek met prominente historici om erachter te komen wat dit betekent voor de rol van de geschiedenis in het heden. Waarom en hoe bestuderen zij het verleden? Welke historische kennis streven zij na in hun werk? Wat maakt deze kennis relevant? Op welke manieren helpt hij ons het heden beter te begrijpen en alternatieve toekomsten voor te stellen?
Advertentie
Banner