2024#5 (oktober / november)

Wetenschap & Wij

antropologie

‘Bullshit Security’

door NIAS Theme Group on Re-imagining Security Labour

Wereldwijd doen honderden miljoenen mensen beveiligingswerk, en het aantal groeit al decennia exponentieel. Wie zijn deze werknemers, wat voor soort verantwoordelijkheden hebben ze en welke mate van veiligheid ervaren ze in hun eigen leven en werk? De internationale NIAS Theme Group on Re-Imaging Security Labour deed er onderzoek naar. Hier hun bevindingen aan de hand van vier boeken.
cultuurkritiek

Eenzaamheden

door Joris van Casteren

Toenemende eenzaamheid is een wereldwijd woekerend probleem met verregaande en vaak dodelijke gevolgen. Toch wordt het als maatschappelijk probleem nergens goed in kaart gebracht en stapelen de ongewenste gevolgen zich op. Joris van Casteren inventariseert en agendeert — van Nederland tot de VS en van Engeland tot Japan.
sociologie

Michèle Lamont, erkenning en de maakbaarheid van cultuur

door Rineke van Daalen

Met haar publieksboek Seeing Others zet socioloog Michèle Lamont een volgende stap in haar levenslange, wereldomspannende onderzoek naar de doorwerking van ongelijkheid, discriminatie en racisme in individuele levens, generaties en samenlevingen. Met welke culturele middelen kunnen zulke cycli actief doorbroken worden, vraagt ze. Rineke van Daalen plaatst vraagtekens bij haar optimisme: volstaan nieuwe verhalen om culturen te veranderen?
evolutiegeschiedenis

Hoe de vrije wil ons de evolutie gaf 

door Frans W. Saris

Met zijn briljante Free Agents zet Kevin J. Mitchell een belangrijke volgende stap in het denken over de evolutie van moreel gedrag. Maar de heersende opvatting is nog altijd dat de fundamentele natuurkrachten leiden tot maximale wanorde en zinloosheid. In werkelijkheid, zo betoogt Frans W. Saris, wijst alles in het leven op het tegengestelde: 'zou het niet een enorm verschil maken als we onze wereld niet langer zien als wereld die tot wanorde wordt gedreven, maar waarin de stuwende kracht van de evolutie tot doel heeft om bewegingsvrijheid te maximaliseren?'
getuigenissen

Levens vertellen

door Geerdt Magiels

‘Wat er over mensen wordt gezegd, of dit nu naar waarheid is of niet, is voor hun leven en vooral hun lot vaak even belangrijk als wat ze doen’, schreef Victor Hugo al over de cognitieve en emotionele schade die permanente stress en precariteit veroorzaken. Geerdt Magiels bespreekt aan de hand van zeven nieuwe uitgaven in hoeverre wij er inmiddels in geslaagd zijn ook echt gevolgen te verbinden aan dat inzicht.
psychologie

De cultuur van emoties

door Agneta Fischer

In haar nieuwe boek Between Us onderscheidt social-psycholoog Batja Mesquita tussen MINE en OURS, twee culturele modellen om emoties mee te duiden. Het boek biedt, volgens Agneta Fischer “een geïnformeerd en verfrissend kader om naar emoties te kijken – die van een ander en van jezelf.”
ecologie

Een tijd van rouw en verzet

door Guido van Hengel

Lisa Doelands Apocalysofie gaat over de extinctie van de menselijke soort én het einde van de menselijke leefomgeving. Het bepleit zowel berusting als verzet. Doelands ‘leren uitsterven’ is volgens Guido van Hengel vooral 'leren luisteren', en oefenen in aandacht en nederigheid: 'Iedereen die wel eens een dierbare heeft verloren of door een rouwproces is gegaan weet dat je je zintuigen opent voor dat wat je nog samen – zolang het kan – wilt beleven'.
natuurkunde

Kwantumwiskunde in het Nederlands

door Daan Mulder

Een veelbelovend vooruitzicht: hoogleraar natuurkunde Frank Verstraete, onder natuurkundigen bekend van zijn berekeningen aan kwantumveeldeeltjessystemen, die samen met theatermaakster Céline Broeckaert een boek uitbrengt over kwantummechanica: Waarom niemand kwantum begrijpt, en iedereen er toch iets over moet weten. Een poging, aldus het voorwoord, om de kwantummechanica inzichtelijk te maken en te demystificeren. Zo’n power couple – de twee werden tijdens het schrijven een stel – zou het nog eens kunnen lukken… een boek over dit onderwerp schrijven dat zowel inhoudelijk sterk is, als leesbaar voor een breed publiek. En dan ook nog met Nederlands als voertaal! Mag ons taalgebied zich in de handen wrijven?

Kunst & Literatuur

klassieke oudheid

Donkere vraagstukken van leven en noodlot

door Piet Gerbrandy

‘Het is niet verwonderlijk dat we iedere generatie opnieuw de Griekse tragedies willen zien, lezen en bewerken,’ volgens Piet Gerbrandy, ‘omdat in die stukken de onuitroeibare dilemma’s in politieke gemeenschappen en in de levens van individuele mensen op de spits worden gedreven.’ Zo ook in de politiekere Tragedies van Aischylos, nu opnieuw vertaald door Patrick Lateur, waarin koorpartijen de donkerste vraagstukken van leven en noodlot, eerwraak en te moeten vluchten bezingen.
roman

Ali Hazelwoods doctorsromans

door Naomi Woltring

In Ali Hazelwood’s romantische feelgoodromans ontmoeten briljante wetenschappers ondersteunende en feministische mannen die ook nog fantastisch koken. Hoewel het op het eerste gezicht misschien niet zo lijkt, “zijn Hazelwoods boeken van onvergelijkbaar veel hogere kwaliteit; intelligenter, veel grappiger en vooral maatschappijkritischer”, vindt Naomi Woltring.
literatuurgeschiedenis

Een honger in brieven: Abelard en Heloïse

door Maxine van Veelen

Negen eeuwen na dato lijkt de briefwisseling tussen Abelard en Heloïse nog steeds opnieuw uitgevonden en ervaren te worden: in Ramon Selles’ levendige vertaling meten de brievenschrijvers zichzelf allerlei literaire en filosofische rollen aan en worden de intiemste verlangens op papier even echter dan de werkelijkheid. Maxine van Veelen waant zich tussen de twee geliefden en onderzoekt hun vrijwillige onderwerping.
Aldaar (rubriek)

Turkije: ‘Is de wereld nou zo klein?’

door Hanneke van der Heijden

Voor zijn nieuwe roman 995km koos Murathan Mungan een nieuwe vorm: een politieke detective. Het verhaal speelt zich af in de jaren negentig in Diyarbakır en andere plaatsen in Zuidoost-Turkije. Er is een moordenaar, er zijn moorden. Maar een “whodunit is het boek niet”, vindt Hanneke van der Heijden. In de rubriek Aldaar laten literair vertalers zien hoe literatuur nieuwe, meer doorleefde perspectieven kan bieden op wat hier actualiteit heet.
  • Murathan Mungan, 995 km (Metis 2022), 264 blz.
Aldaar (rubriek)

Abu Dhabi: Waar zijn de vrouwen?

door Djûke Poppinga

Pas na 2010 begon het ontbreken van boeken van vrouwen op de longlist van de van de jaarlijkse International Prize for Arabic Fiction (IPAF) op te vallen bij de waarnemers, drie jaar naar de lancering van de prijs. Maar veel veranderd is er in de afgelopen jaren niet, merkt Djûke Poppinga op. In de rubriek Aldaar laten literair vertalers zien hoe literatuur nieuwe, meer doorleefde perspectieven kan bieden op wat hier actualiteit heet.
Aldaar (rubriek)

Japan: Bungo Stray Dogs

door Luk Van Haute

Osamu Dazais roman Als mens mislukt uit 1948 kende recent ook buiten de grenzen van Japan een heropleving. De hype werd gevoed door een merkwaardig fenomeen rond de manga-stripreeks Bungo Stray Dogs, stelt vertaler Luk Van Haute vast. In de rubriek Aldaar laten literair vertalers zien hoe literatuur nieuwe, meer doorleefde perspectieven kan bieden op wat hier actualiteit heet.
Aldaar (rubriek)

Koerdistan: Als poëzie meer is dan alleen poëzie

door Mariwan Kanie

Dichter en revolutionair Sherko Bekas voortleeft in het collectieve geheugen van alle Koerden. Hij is, volgens Mariwan Kanie, “de dichter van een onderdrukte minderheid in een wereld van tirannieke staten, de dichter van een tragedie die niet gezien en erkend wordt”. In de rubriek Aldaar laten literair vertalers zien hoe literatuur nieuwe, meer doorleefde perspectieven kan bieden op wat hier actualiteit heet.
Aldaar (rubriek)

Knetterende letteren in Georgië

door Ingrid Degraeve

Taal en literatuur vormen een rijke voedingsbodem voor het onwankelbare identiteitsgevoel van de Georgiërs. De recente inmenging van de regering in de literaire sector ondermijnt echter deze culturele fundamenten, merkt Ingrid Degraeve op. In de rubriek Aldaar laten literair vertalers zien hoe literatuur nieuwe, meer doorleefde perspectieven kan bieden op wat hier actualiteit heet.

Politiek & Maatschappij

literatuur

Liefde voor een verloren land

door Svetlana Satchkova

Hoe is Rusland vervallen in fascisme? Op basis van haar eerdere verslaggeving voor de Russische krant Novaya Gazeta probeert Elena Kostyuchenko in haar provocerend getitelde boek tot een antwoord te komen. Het beeld dat ze schetst is zo gruwelijk dat collega-journalist en schrijfster Svetlana Satchkova het boek meerdere keren moest wegleggen om te vragen: maar wat bedoelen we als we zeggen dat we van Rusland houden?
dekolonisatie

De witheid van de EU voorbij

door Wiebe Hommes

Er is de afgelopen jaren iets gebeurd met de Europese identiteit, zegt Wiebe Hommes met Hans Kundnani: ‘De traditionele nadruk op burgerlijke en politieke elementen heeft plaatsgemaakt voor een meer etnisch-culturele invulling’, met als oorzaak én gevolg dat ‘de EU de slechte kanten van nationalisme (uitsluiting, harde grenzen) overneemt, zonder de verzachtende elementen als een sociale verzorgingsstaat.’

Toen & Nu

geschiedenis

Wat is Duitsland? 

door Martijn Lak

Dirk de Boer levert met De Duitse Landen een ambitieuze overzichtgeschiedenis van het Duitse cultuurgebied -- van Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland tot in Oekraïne, Polen en de Elzas. Martijn Lak constateert dat 'zelfs in een ruim negenhonderd pagina’s dik boek niet elk aspect van de Duitse geschiedenis besproken kan worden', maar het is overduidelijk dat het loont om de eeuwige vraag 'Wat is Duitsland?' in de volle breedte te benaderen.

Wetenschap & Wij

• Alle dossiers
9789464521207
Wetenschap & Wij
Joris van Casteren

Eenzaamheden

Toenemende eenzaamheid is een wereldwijd woekerend probleem met verregaande en vaak dodelijke gevolgen. Toch wordt het als maatschappelijk… Lees verder
Advertentie
Banner