2025#2 (april / mei)
- Miriam Rasch Against Storytelling
- Wijnand IJsselsteijn ʻWat voor wereld creëert AI – en voor wie?ʼ: interview met Wijnand IJsselsteijn
- Daphne de Heer Maak de talenstudies great again!
- Djûke Poppinga Egypte: Verrotte bewijslast
- Hanneke van der Heijden Turkije: Kijken door het ‘raam van de staat’
- Luk Van Haute Japan: Een thuis voor een vagebond
- Marjolein Corjanus & Manet van Montfrans Rentrée littéraire d’hiver 2025
Politiek & Maatschappij
filosofie
Against Storytelling
door Miriam Rasch
Binnenkort online...
Wetenschap & Wij
biologie
ecologie
psychologie
wetenschapsbedrijf
klimaat
technologie
Over seks(e)
door Sicco de Knecht
In Bitch gaat bioloog Lucy Cooke hardnekkige gendermythes te lijf die ons sinds de Victoriaanse tijd zijn ingeprent. Ze rekent af met de sterk gekleurde bevindingen van Darwin en Dawkins die vanuit de evolutionaire biologie nog steeds onze blik bepalen op wat biologisch ‘natuurlijk’ gedrag is voor de seksen. In kleurrijke taal sabelt Cooke theorieën neer waarin gewelddadigheid de norm is, een agressief patriarchaat het uitgangspunt. Sicco de Knecht neemt haar analyses onder de loep: ‘Het is je reinste seksisme waar Cooke de denkers van beticht. Een beschuldiging die wordt onderbouwd met meer dan voldoende argumentatie.’
- Lucy Cooke, Bitch. Een revolutionair handboek over sekse, evolutie en het vrouwtjesdier (vert. Inge Pieters) (De Geus 2024), 448 blz.
Leren kijken naar orchideeën en kolibries
door Nele Buyst
Om de natuur te begrijpen en het leven om ons heen op waarde te schatten, moeten we opnieuw leren kijken. Nele Buyst leest in de werken van Estelle Zhong Mengual en Robin Wall Kimmerer een poëtische taal die ook een morele claim inhoudt: de relatie tussen mens en natuur kan alleen verduurzamen als we daadwerkelijk oefenen onze blik open te stellen voor het levende om ons heen.
- Estelle Zhong Mengual, Leren kijken. De optiek van het levende (vert. Liesbeth van Nes) (Octavo 2023), 304 blz.
- Robin Wall Kimmerer, Gathering Moss. A Natural and Cultural History of Mosses (Penguin 2021), 192 blz.
Terug naar Freud
door Ruud Abma
Wat moeten we nu nog met Freud? Gerard Zenaty schreef Sigmund Freud lesen en Paulo Beer Truth and Suffering. Beide auteurs vonden bij Freud genoeg relevantie om ook in de eenentwintigste eeuw nieuwe lezingen van Freuds werk te publiceren. Toch concludeert Ruud Abma: ‘Ik lees liever Freud zelf.’
- Gerhard Zenaty, Sigmund Freud lesen. Eine zeitgemässe Re-Lekture (Transcript 2022), 388 blz.
- Paulo Beer, Truth and Suffering. Psychoanalysis, Science and the Production of Symptoms (Leuven University Press 2023), 250 blz.
Zei de literatuurwetenschapper over de riolering
door Jesse van Amelsvoort
Kunnen rijm en ritme ons meer leren over de herhalende patronen en sjablonen van een samenleving? De Amerikaanse literatuurwetenschapper Caroline Levine pleit voor meer formalisme in de geesteswetenschappen en zoekt naar manieren om wetenschappelijke analyses om te zetten in politieke actie. Jesse van Amelsvoort bespreekt haar boek.
- Caroline Levine, The Activist Humanist: Form and Method in the Climate Crisis (Princeton University Press 2023), 224 blz.
Afkicken van fossiele verslaving? Tussen technofix en systeemverandering
door Jorrit Smit
De petrochemische industrie bracht Nederland enorme welvaart, als ook desastreuze milieuvervuiling. Wetenschapshistoricus Ton van Helvoort onderzoekt of een systeemverandering nodig is, of dat een deugdelijke, industriële technofix de ecologische drama’s kan afwenden.
- Ton van Helvoort, Ketens van fossiele grondstoffen. Procestechnologie en de transitie naar duurzaamheid (Amsterdam University Press 2024), 360 blz.
ʻWat voor wereld creëert AI – en voor wie?ʼ: interview met Wijnand IJsselsteijn
door Wijnand IJsselsteijn
Het in hartje Amsterdam gevestigde Netherlands Institute for Advanced Study in the Humanities and Social Sciences (NIAS) selecteert ieder jaar meer dan vijftig excellente onderzoekers uit Nederland en de rest van de wereld om voor de duur van een of twee semesters als fellows intensief vrij onderzoek te komen doen binnen een inspirerende multidisciplinaire woon- en werkomgeving. Wijnand IJsselsteijn verbleef tot februari 2025 als fellow aan het NIAS.
Kunst & Literatuur
filosofie
interview
boekencultuur
roman
Aldaar (rubriek)
Aldaar (rubriek)
Aldaar (rubriek)
Aldaar (rubriek)
literatuur
literatuurgeschiedenis
Een Bergson voor onze tijd
door Harold Polis
Wat kan Bergsons oeuvre betekenen voor de wereld anno 2025? Harold Polis benadrukt de dynamische en open grondtoon in Bergsons werk, en de waarde hiervan in tijden van grote maatschappelijke verandering: Bergson was ‘iemand die zo nauwkeurig mogelijk de zich eeuwig vernieuwende menselijke ervaring onder woorden wilde brengen, zonder heimwee te koesteren naar een roemrijk verleden’.
- Emily Herring, Herald of a Restless World. How Henri Bergson Brought Philosophy to the People (Basic Books 2024), 320 blz.
- Frédéric Worms, Avec Bergson. Un Parcours (PUF 2024), 545 blz.
‘De personages spreken met slapende delen van mezelf’: een interview met Rachel Kushner
door Nora van Arkel
Rachel Kushner (1968) is een Amerikaanse auteur met vier romans op haar naam, waarvan de laatste, Creation Lake, op de shortlist stond voor de Booker Prize 2024. Ze brak in 2013 door met De Vlammenwerpers, het boek waarmee ze volgens VPRO Boeken ‘op een ronkende motor de internationale literatuur binnen leek te rijden’. Nora van Arkel sprak in Amsterdam met haar over onderzoek, inspiratie, en het schrijfproces.
- Rachel Kushner, Creation Lake (vert. Lidwien Biekmann) (Atlas Contact 2024), 400 blz.
Maak de talenstudies great again!
door Daphne de Heer
Binnenkort online...
Afkomst die in het lichaam is gesleten
door Steff Geelen
Steff Geelen leest Rouwdouwers van Falun Ellie Koos, een krachtig debuut en een poëtische schreeuw over de buigzaamheid van de mens. 'Kunnen we werkelijk veranderen en loskomen van onze ingesleten patronen of afkomst?'
- Falun Ellie Koos, Rouwdouwers (Atlas Contact 2024), 240 blz.
Egypte: Verrotte bewijslast
door Djûke Poppinga
Binnenkort online...
Turkije: Kijken door het ‘raam van de staat’
Binnenkort online...
Georgië: Het dagboek van Maro Makasjvili
door Ingrid Degraeve
Het zijn rumoerige tijden in Georgië. Uit protest tegen de omstreden verkiezingsuitslag van 2024 sluiten cultuurhuizen hun deuren. Demonstranten putten kracht uit literatuur van betogers die honderd jaar voor hen leefden. In de rubriek Aldaar laten literair vertalers zien hoe literatuur nieuwe, meer doorleefde perspectieven kan bieden op wat hier actualiteit heet.
Japan: Een thuis voor een vagebond
door Luk Van Haute
Binnenkort online...
Oerknal en symbiose: natuurwetenschappen in Het lied van Anjet Daanje
door Sander Bais
In Het lied van ooievaar en dromedaris vervlecht Anjet Daanje verschillende levensverhalen over het tijdsbestek van drie eeuwen tot één groot verhaal. Sander Bais reflecteert op haar boek en de wetenschappelijke insteek die het bevat en verbindt haar verhaal met zijn eigen natuurwetenschappelijke associaties, van DNA tot de Relativiteitstheorie.
- Anjet Daanje, Het Lied van Ooievaar en Dromedaris (Uitgeverij Passage 2022), 656 blz.
Michel Tournier: een portret in vriendschappen
door Marjolein Corjanus
Michel Tournier is een bekend en veel vertaald schrijver, maar hij hechtte ook waarde aan een bepaalde discretie. Honderd jaar na Tourniers geboorte, schetst Marjolein Corjanus zijn portret door zes vriendschappen en zijn pastorie te beschrijven. Op deze manier probeert ze grip te krijgen op de eigenzinnige man.
- Michel Tournier, Lettres parlées à son ami allemand Hellmut Waller (1967-1998) (Gallimard 2015), 253 blz.
- Michel Tournier, Romans suivis de Le Vent Paraclet (Gallimard 2017), 1824 blz.
- Michel Tournier, Je m’avance masqué: entretiens avec Michel Martin-Roland (Gallimard 2013), 288 blz.
- Michel Tournier, L’invention de l’écrivain par lui-même. Lettres écrites à Hellmut Waller, 1962-2012 (Gallimard 2024), 224 blz.
- Michel Tournier, Les Fausses Fenêtres (Gallimard 2024), 168 blz.
- Claude Lanzmann, Le lièvre de Patagonie (Gallimard 2009), 557 blz.
Rentrée littéraire d’hiver 2025
door Marjolein Corjanus & Manet van Montfrans
Binnenkort online...
Toen & Nu
erfgoed
Franse Holocaustliteratuur en ʻle mal dʼarchiveʼ
door Annelies Schulte Nordholt
In Faire trace. Les écritures de la Shoah en in Enquêter sur la Shoah aujourd’hui bestudeert Maxime Decout tachtig jaar aan literaire werken over de Holocaust. Annelies Schulte Nordholt geeft een overzicht van de verschillende manieren waarop schrijvers zich tot de Holocaust verhouden en hoezeer dit beïnvloed wordt door een verlangen naar gegevens die uitgewist zijn.
- Maxime Decout, Faire trace. Les écritures de la Shoah (Corti 2023), 248 blz.
- Maxime Decout & Yona Hanhart-Marmor (red.), Enquêter sur la Shoah aujourd’hui (Europe. Revue littéraire mensuelle nr. 1125-1126, januari-februari 2023), .
